Historia literatury polskiej - Pozytywizm [WH-FP-I-3-HLPPozyt-C] Semestr zimowy 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 1

TEKSTY Z EPOKI (w kolejności opracowywania):

Honoriusz Balzac, Stracone złudzenia

Józef Ignacy Kraszewski, Dziecię Starego Miasta

Bolesław Prus, Omyłka

J. Supiński, Szkoła polska gospodarstwa społecznego [Praca] (artykuł)

L. Powidaj, Polacy i Indianie (artykuł)

A. Świętochowski, Praca u podstaw. Ogólne jej pojęcie; Praca organiczna (artykuły)

F. Ehrenfeucht, O prawdzie w literaturze (artykuł)

H. Sienkiewicz, Humoreski z teki Worszyłły (nowele)

E. Orzeszkowa, Kilka uwag nad powieścią (artykuł)

P. Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze (artykuł)

E. Orzeszkowa, Nad Niemnem

E. Zola, Germinal

E. Orzeszkowa, Siteczko (nowela)

E. Orzeszkowa, Panna Róża (nowela)

H. Sienkiewicz, Legenda żeglarska (nowela)

H. Sienkiewicz, HKT (nowela)

H. Sienkiewicz, Sąd Ozyrysa (nowela)

M. Konopnicka, Martwa natura (nowela)

B. Prus, Cienie (nowela)

B. Prus, Pleśń świata (nowela)

B. Prus, Sen (nowela)

B. Prus, Lalka

A. Sygietyński, Na skałach Calvados,

A. Sygietyński, Skałotocz palczak (nowela)

A. Dygasiński, Zając

M. Konopnicka, Madonna (cykl poetycki)

E. Orzeszkowa, Cham

H. Sienkiewicz, Bez dogmatu

B. Prus, Faraon

B. PrusZ legend dawnego Egiptu (nowela)

ZAKRES TEMATÓW - wraz z opracowaniami

1. Zajęcia organizacyjne

2. Realistyczna powieść dziewiętnastowieczna – człowiek, miasto, pieniądz – kilka uwag o początkach nowoczesności: Honoriusz Balzac, Stracone złudzenia György Lukács, „Stracone złudzenia” Balzaca, w: Antropologia twórczości słownej… Ewa Paczoska, Latarnia czarnoksięska, czyli dziewiętnastowieczność i nowoczesność, w: E. Paczoska, Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności, Warszawa 2010, s. 13-27; J. Parvi, Powieść o dziennikarzach i pisarzach: „Stracone złudzenia”, [w:] tegoż: Rzeczywistość i fantazja. Szkice o literaturze francuskiej XIX wieku, Warszawa 19893.

3. Polskie mitologie i demitologizacje – czyli jak i dlaczego tkwimy w XIX wieku: Józef Ignacy Kraszewski, Dziecię Starego Miasta; Bolesław Prus, Omyłka; M. Woźniakiewicz-Dziadosz, Powieści powstańcze Bolesławity, w: Zdziwienia Kraszewskim, red. M. Zielińska, Wrocław 1990; J. Maciejewski, Powstanie styczniowe a przełom kulturowy połowy wieku, w: Literatura południa wieku, Warszawa 1992

4. Nowe głosy – „młodzi” w literaturze. Manifesty pokolenia. J. Supiński, Szkoła polska gospodarstwa społecznego [Praca]; L. Powidaj, Polacy i Indianie; A. Świętochowski, Praca u podstaw. Ogólne jej pojęcie; Praca organiczna; F. Ehrenfeucht, O prawdzie w literaturze, w: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni Wrocław 1985 oraz Publicystyka okresu pozytywizmu. Antologia, oprac. S. Fita, Warszawa 2002.

5. Najulubieńsza powieść młodych – o literaturze tendencyjnej: Sienkiewicz, Humoreski z teki Worszyłły; E. Orzeszkowa, Kilka uwag nad powieścią oraz P. Chmielowski, Utylitaryzm w literaturze, w: Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, Wrocław 1985; M. Żmigrodzka, Strategia powieści tendencyjnej, w: tejże: Młodość pozytywizmu, Warszawa 1965;

6. Jak napisać idealną powieść pozytywistyczną – E. Orzeszkowa, Nad Niemnem; S. Eile, Ideał powieści pozytywistycznej, „Pamiętnik Literacki” 1974 z. 1; G. Borkowska, O „centrum” powieściowego świata w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, w: Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy, red. A. Z. Makowiecki, Warszawa 1992, s. 283 – 294;

7. Naturalizm i naturaliści europejscy. E. Zola, Germinal; A. Sygietyński, Współczesna powieść we Francji, w: tegoż: Pisma krytycznoliterackie, oprac. T. Weiss, Kraków 1971; H. Suwała, Emil Zola, Warszawa 1968; H. Suwała, O kilku technikach narracyjnych naturalizmu, „Przegląd Humanistyczny” 1992, z. 6;

8. Szyfrowany język pozytywistów – czym jest mowa ezopowa: E. Orzeszkowa, Siteczko; E. Orzeszkowa, Śmierć domu; E. Orzeszkowa, Panna Róża; H. Sienkiewicz, Legenda żeglarska; H. Sienkiewicz, HKT; A. Martuszewska, Pozytywistyczna mowa ezopowa w kontekście literackich kategorii dotyczących milczenia i przemilczenia, w: Z domu niewoli. Sytuacja polityczna a kultura literacka w drugiej połowie XIX wieku, red. J. Maciejewski, Wrocław 1989;

9. Mistrzowie małej formy – różne oblicza pozytywistycznej nowelistyki: H. Sienkiewicz, Sąd Ozyrysa; M. Konopnicka, Martwa natura; B. Prus, Cienie; B. Prus, Pleśń świata; B. Prus, Sen; A. Martuszewska, Pozytywistyczne parabole, Gdańsk 1997; B. Bobrowska, Małe narracje Prusa, Gdańsk 2004.

10. Powieść-synteza: B. Prus, Lalka, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1998 (BN I 262); E. Paczoska, „Lalka” czyli rozpad świata, Warszawa 2008; Świat „Lalki”. 15 studiów, red. J. A. Malik, Lublin 2005 (wybrane teksty).

11. Polskie naturalizmy - A. Sygietyński, Na skałach Calvados, Skałotocz palczak; A. Dygasiński, Zając; Opracowania: E. Paczoska, Antoni Sygietyński – teoretyk w laboratorium naturalizmu, w: J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Tomaszewska, E. Paczoska, Naturalizm i naturaliści w Polsce. Poszukiwania, doświadczenia, kreacje, W. 1992.

12. M. Konopnicka, Madonna (cykl); W. Olkusz, Szczęśliwy mariaż literatury z malarstwem. Rzecz o fascynacjach estetycznych Marii Konopnickiej, Opole 1984; J. Sztachelska, Pejzaże tęsknoty. Wiersze Marii Konopnickiej okresu „emigracyjnego”, w: Miejsca Konopnickiej. Przeżycia–pejzaż–pamięć, red. T. Budrewicz, M. Zięba, Kraków 2002

13. Powieść kobieca – niejednoznaczność powieści realistycznej, E. Orzeszkowa, Cham; G. Borkowska, Wstęp, w: E. Orzeszkowa, Cham, Kraków 1999; M. Gloger, Aryman nad brzegami Niemna. „Cham” E. Orzeszkowej jako manichejska parabola, w: Literatura i sztuka drugiej połowy XIX wieku. Światopoglądy – postawy – tradycje, red. B. Bobrowska, S. Fita, J. A. Malik, Lublin 2004; E. Paczoska, Prawdziwy koniec XIX wieku, Warszawa 2010, rozdz.: Granice i ograniczenia. Koniec XIX wieku na kresach; E. Kraskowska, Kilka uwag na temat powieści kobiecej, „Teksty Drugie” 1993, nr 4-5-6;

14. Pierwsza powieść dekadencka – Sienkiewicz, Bez dogmatu; E. Owczarz, „Na piedestale tragiczności” – „Bez dogmatu” Sienkiewicza, w: Problemy tragedii i tragizmu, red. H. Krukowska, J. Ławski, Białystok 2005; M. Gloger, Sienkiewicz nowoczesny, Bydgoszcz 2010 (tu: rozdział II); R. Koziołek, Martwe kobiety, w: Sienkiewicz dzisiaj. Eseje o twórczości autora „Trylogii”, Warszawa 2016, s. 305-320;

15. Prus historiozoficzny czy nowoczesny: B. Prus, Faraon; Z legend dawnego Egiptu (nowela); L. Szaruga, Faraon jako powieść o państwie, „Teksty” 1975, nr 5; G. Leszczyński, „Przemija postać tego świata”. Stulecie Faraona, w: Trzy pokolenia. Pamięci Profesor Janiny Kulczyckiej-Saloni, Warszawa 1998; J. Tomkowski, Geniusz i miliony, w: tegoż: Mój pozytywizm, Warszawa 1993; A. Martuszewska, Stracone złudzenia młodego faraona, w: Prus i inni. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Ficie, red. J. A. Malik, E. Paczoska, Lublin 2003, s. 151-171

Klasyczna metoda problemowa; metody ćwiczeniowe.

ocena ciągła; kolokwia;

Ocena końcowa zależy od aktywności studenta na zajęciach.

Na ocenę bardzo dobrą student wymienia i prezentuje dzieła charakterystyczne dla epoki; rozpoznaje i rozróżnia główne nurty i prądy XIX wieku. Student sprawnie formułuje opinie o literaturze w oparciu o znajomość problematyki reprezentatywnych dzieł epoki. Student będzie sprawnie dokonywał historycznoliterackiej analizy pozytywistycznych tekstów z uwzględnieniem określonych kontekstów. Student umiejętnie posługuje się terminami i pojęciami ważnymi dla epoki.

Na ocenę dobrą student wymienia i prezentuje większość dzieł charakterystycznych dla epoki; rozpoznaje i rozróżnia główne nurty i prądy XIX wieku. Student formułuje opinie o literaturze w oparciu o znajomość problematyki reprezentatywnych dzieł epoki i dokonuje historycznoliterackiej analizy pozytywistycznych tekstów z uwzględnieniem określonych kontekstów. Student dobrze posługuje się terminami i pojęciami ważnymi dla epoki.

Na ocenę dostateczną student wymienia i prezentuje większość dzieł charakterystycznych dla epoki; w stopniu dostatecznym rozpoznaje i rozróżnia główne nurty i prądy XIX wieku. Student formułuje podstawowe opinie o literaturze w oparciu o znajomość problematyki reprezentatywnych dzieł epoki i dokonuje elementarnej historycznoliterackiej analizy pozytywistycznych tekstów z uwzględnieniem określonych kontekstów. Student dostatecznie posługuje się terminami i pojęciami ważnymi dla epoki.

Aktywność na zajęciach.