Ikony wyobraźni zbiorowej [WH-KU-II-2-IkWyZb] Semestr zimowy 2023/24
Ćwiczenia, grupa nr 1

I. ARTYŚCI JAKO IKONY KULTURY

R. Koschany, "Chaplin jako Charlie. Od figury kina do figury poetyckiej", „Kwartalnik Filmowy” 2002, nr 37-38.

B. Pawłowska-Jądrzyk, "Szybkość wśród ideałów popkultury. O Jamesie Deanie w 60-tą rocznicę narodzin legendy aktora", [w:] Szybkość w kulturze, red. A. Smaga, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2016, s. 287-295.

D. Folga-Januszewska, Dlaczego Warhol w Polsce?, [w:] Andy Warhol. Wystawa z kolekcji Josè Mugrabiego, katalog pod red. D. Folgi-Januszewskiej, Warszawa 1998.

Filmy:

Pół żartem, pół serio (1959), reż. Billy Wilder;

Buntownik bez powodu (1955), reż. Billy Wilder

Gorączka złota (1925), reż. Charlie Chaplin

Literatura uzupełniająca (dla chętnych):

K. Gołos-Dąbrowska, "Krystian Lupa wobec ikon popkultury, czyli Persona Marilyn i mityczne ciało w płomieniach", [w:] "Ogień. Siła żywiołu – moc symbolu – potęga wyobraźni", red. B. Pawłowska-Jądrzyk, Warszawa 2020, s. 411-422 [cykl Ikony wyobraźni zbiorowej)].

A. Ostaszewska, "Michael Jackson jako bohater mityczny", Warszawa 2009.

"Marilyn Monroe. Anatomia mitu" [praca zbiorowa], oprac. P. Kotowski, S. Krusiński, Lublin 1984.

Patrycja Bieszk, Aktor jako ikona: „bogini seksu” i „idealny kochanek”. Rzecz o Mae West i Rudolfie Valentino, „Kwartalnik Filmowy” 2002, nr 37-38, s. 26-53.

II. OBIEGOWE MOTYWY I SCHEMATY WYOBRAŻENIOWE

1. Kopciuszek

Kopciuszek, [w:] Baśnie Braci Grimm, t. I, przeł. M. Tarnowski, Warszawa 1982, s. 121-131.

B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, przekład i oprac. D. Danek, Warszawa 1996, s. 368-426.

Uzup.: P. Péju, Dziewczynka w baśniowym lesie, przeł. M. Pluta, Warszawa 2008 (tu zwł.: Automaty, s. 242-249).

K. Szczuka, Kopciuszek i maskarada kobiecości, [w:] Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu, Kraków 2001, s. 176-194.

Grażyna Stachówna, Śmiech przez łzy – o filmowej komedii romantycznej, [w:] Wokół kina gatunków, red. K. Loska, Kraków 2001.

Krystyna Miculi-Sawicka, Czy to bajka, czy nie bajka… Motywy baśniowe w romansie popularnym, [w:] Baśnie nasze współczesne, red. J. Ługowska, Wrocław 2005, s. 243-276.

2.1. Typy postaci kobiecych

Zofia Hadamik, "Femme fatale jako byt fantazmatyczny", „Kwartalnik Filmowy” 2003, nr 41-42.

uzup.:

Elżbieta Durys, "Stworzone dla mężczyzn i miłości. Kobiety w filmach Billy’ego Wildera", [w:] "Billy Wilder. Mistrz kina z Suchej Beskidzkiej", red. K. Żyto, M. Pieńkowski, Warszawa 2011.

"Śmierć w wodzie i inne motywy akwatyczne w horyzoncie wyobraźni" (fragm.), red. B. Pawłowska-Jądrzyk, Warszawa 2018 [cykl Ikony wyobraźni zbiorowej].

2.2. Typy postaci męskich

Włodzimierz Moch, Don Juan i następcy, czyli o językowym kształtowaniu się i definiowaniu stereotypów kulturowych związanych z modelem miłości zdobywczej, w: Don Juan w przemianach kultury, red. Lidia Wiśniewska, Bydgoszcz 2008, s. 73-86.

film: Niebezpieczne związki (1988, reż. S. Frears)

3. Lalka

J. Łotman, "Lalki w systemie kultury", „Teksty” 1978, nr 6, s. 46-53.

M.F. Rogers, "Barbie jako ikona kultury", przeł. E. Klekot, Warszawa 2003 (fragm.).

uzup.:

E.T.A. Hoffman "Piaskun", [w tegoż:] "Opowieści fantastyczne", przeł. F. Faleński, Warszawa 1959, s. 243-289 i W. Grajewski, "Tajemnica Nataniela", [w:] "Jak czytać utwory fabularne", Warszawa 1980.

L. Delibes, "Coppelia", [w:] Balet i taniec, Biblioteka „Gazety Wyborczej”, t. 19, 2010.

H. Kleist, "O teatrze marionetek", przeł. J. Ekier, [w:] Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, oprac. T. Namowicz, Wrocław 2000, s. 571-581.

S. Freud, "Niesamowite", [w tegoż:] "Pisma psychologiczne", przeł. R. Reszke, Warszawa 1997, s. 235-262.

V. Nelson, "Sekretne życie lalek", przeł. A. Kowalcze-Pawlik, Kraków 2009.

4. Śmierć

E.A. Poe, "Król Mór. Opowieść z alegorią", [w:] E.A. Poe, Opowiadania, t. 1, przeł. St. Wyrzykowski, s. 94-106.

I. Bergman, "Siódma pieczęć" (1956).

uzup.:

J. Białostocki, Płeć śmierci, Gdańsk 2007.

A. Pieńkos, Okropności sztuki. Nowoczesne obrazy rzeczy ostatecznych, Gdańsk 2000.

J. Huizinga, Jesień średniowiecza, Warszawa 1992, s. 168-183 lub P. Ariès Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1992, s. 116-129.

Ż. Nalewajk, "Makabra i makabreska Poego", [w:] "Edgar Allan Poe niedoceniony nowator", red. E. Kasperski, Ż. Nalewajk, Wrocław 2010.

Wymiary śmierci, red. S. Rosiek, Gdańsk 2010.

T. Szczepański, "Zwierciadło Bergmana", Gdańsk 2007 (fragm.).

*Zastrzegam sobie możliwość zmian w zakresie kolejności realizowania tematów, a także możliwość ich krzyżowania czy profilowania (jeśli na taką potrzebę wskaże kierunek prowadzonych dyskusji).

I. ARTYŚCI JAKO IKONY KULTURY

(m.in. Marilyn Monroe, Charlie Chaplin, James Dean, Andy Warhol)

II. OBIEGOWE MOTYWY I SCHEMATY WYOBRAŻENIOWE ( modele i ich reinterpretacje, elitarne i popularne obiegi kultury) i ich funkcjonowanie w świadomości zbiorowej

- Kopciuszek

- Klasyczne typy postaci kobiecych

(słodka blondynka, femme fatale, syrena itp.).

- Lalka

- Śmierć

Metody ćwiczeniowo-konwersatoryjne: analiza tekstów teoretycznych (zadanych lektur), studium przypadku, prezentacje, dyskusje.

Sposoby weryfikacji efektów uczenia się: odpytywanie ze znajomości zadanych tekstów, sprawdziany, końcowy test zaliczeniowy.

Warunkiem zaliczenia semestru jest nieprzekroczenie dopuszczalnej liczby nieusprawiedliwionych nieobecności na ćwiczeniach (2) oraz zaliczenie każdego z ew. kolokwiów. Osoby nieobecne na sprawdzianach pisemnych oraz te, którym się na nich nie powiodło, zobowiązane są do ustnego zaliczenia danej partii materiału (zob. terminy dyżurów). Dotyczy to również studentów nieprzygotowanych do omawiania zadanych artykułów. Ocena zaliczeniowa uwzględnia wynik końcowego testu, ewentualnie także aktywność studenta na zajęciach oraz dodatkowe formy pracy (np. przygotowanie wprowadzenia do interpretacji i dyskusji).