Wstęp do prawoznawstwa [WP-PR-WDP-ćw] Semestr zimowy 2024/25
Ćwiczenia, grupa nr 10

Literatura podstawowa:

A. Kotowski, K. Kaleta, Podstawy Prawoznawstwa, wydawnictwo Dyfin

Literatura uzupełniająca:

L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, wydawnictwo Dom Organizatora

J. Nowacki, Z. Tabor, Wstęp do prawoznawstwa, wydawnictwo Wolters Kluwer

1. Pojęcie prawa

- pojęcie prawoznawstwa i nauk prawnych,

- podział nauk prawnych,

- funkcje prawa,

- ontologia prawa, epistemologia prawa, aksjologia prawa,

- koncepcje prawa pozytywnego (pozytywizm twardy i miękki),

- formuła Radbrucha (ustawowe bezprawie, ponadustawowe prawo),

- paradoks bandyty,

- kontynentalny a anglosaski pozytywizm prawniczy,

- czysta teoria prawa,

- koncepcje prawnonaturalne,

- realizm prawniczy.

2. Normy i wartości

- aksjologia,

- dobra a wartości, wartościowanie,

- kognitywizm a nonkognitywizm,

- prawo a moralność,

- prawo a normy obyczajowe,

- prawo a religia,

- reguły walidacyjne,

- pojęcie sprawiedliwości,

- równość jako wartość,

- sprawiedliwość społeczna,

- sprawiedliwość proceduralna.

3. Język prawny i prawniczy

- ogólne pojęcie języka,

- język prawny i prawniczy,

- akt normatywny jako komunikat,

- performatyw,

- pojęcie de lege lata, de lege ferenda.

4. Norma prawna a przepis prawny

- przepis prawa,

- norma prawna,

- składowe przepisu prawnego,

- struktura tesktu prawnego,

- część artykułowana i nieartykułowana aktu prawnego,

- nowelizacja,

- tekst jednolity ustawy,

- przepisy ogólne i szczególne,

- przepisy końcowe (derogacyjne, przejściowe, o wejściu w życie),

- normy ius cogens, ius dispositivum, ius semiimperativum,

- przepisy blankietowe,

- normy abstrakcyjne i konkretne,

- normy generalne i indywidualne,

- struktura przepisu prawnego (hipoteza, dyspozycja, sankcja),

- rodzaje sankcji prawnych (karna, egzekucyjna, nieważności, utraty uprawnienia (sprawy administracyjne)),

- normy sankcjonowane i sankcjonujące, koncepcja norm sprzężonych,

- przepisy ustrojowe, materialne, formalne,

- przepisy nakazujące, zakazujące, dozwalające,

- normy zasady a reguły,

- zasady abstrakcyjne i konkretne,

- normy programowe,

- pojęcia ostre i nieostre,

- pojęcia otwarte i zamknięte,

- pojęcia klasyfikacyjne i typologiczne.

5. Tworzenie prawa

- pojęcie tworzenia (stanowienia) prawa,

- źródła prawa w znaczeniu formalnym i materialnym,

- paradygmat racjonalnego ustawodawcy,

- konsensualna forma tworzenia prawa,

- zwyczaj i prawo zwyczajowe,

- prawotwórstwo sądowe: precedensy de facto i de iure,

- poglądy doktryny,

- katalog źródeł prawa w polskim porządku prawnym,

- akty powszechnie obowiązujące i wewnętrznie obowiązujące,

- akty centralne i terenowe,

- inicjatywa ustawodawca w polskim porządku prawnym,

- promulgacja,

- soft law i hard law.

6. System prawa i kultura prawna

- pojęcie systemu prawa,

- pojęcie kultury prawnej,

- pojęcie porządku prawnego,

- kultura prawa stanowionego,

- kultura prawa common law,

- zarys kultury prawa judaizmu,

- zarys kultury prawa islamu,

- zarys kultury prawa hinduizmu,

- prawo publiczne a prywatne,

- prawo wewnętrzne a międzynarodowe,

- gałąź prawa i subgałąź,

- podstawowe informacje dotyczące poszczególnych gałęzi prawa,

- dogmatyka prawa,

- system aktów normatywnych,

- reguły kolizyjne w systemie prawa,

- pojęcia autonomiczności w prawie.

7. Obowiązywanie prawa

- obowiązywanie prawa w ujęciu aksjologicznym, empirycznym (desuetudo) i formalnym,

- pojęcie obowiązywania prawa: w miejscu, czasie i przestrzeni,

- zwierzchnictwo personalne (pojęcie jurysdykcji),

- lex retro non agit i wyjątki.

8. Stosowanie prawa

- pojęcie stosowania prawa,

- proces stosowania prawa,

- typ stosowania prawa (sądowy, administracyjny, inny – np. prokurator),

- formy stosowania prawa (decyzja, wyrok, postanowienie, zarządzenie),

- treść aktów stosowania prawa (treść wyroku, decyzji),

- tworzenie prawa, stosowanie prawa, wykonywanie prawa i przestrzeganie prawa,

- sylogistyczny model stosowania prawa,

- subsumpcja,

- alternatywne sposoby rozwiązywania sporów,

- zasady oceny dowodów,

- pojęcie prawy w prawie,

- formy procesu,

9. Wykładnia prawa

- pojęcie wykładni prawa,

- wykładnia pragmatyczna i apragmatyczna,

- pojęcie egzegezy prawa i jej reguły,

- triada interpretacyjna (wykładnia językowa, celowościowa i systemowa),

- clara non sund interpretanda / omnia sund interpretanda,

- wnioskowania prawnicze (rozumowania a foritori, a contrario, per analogiam),

- wykładnia contra legem,

- wykładnia autentyczna, legalna, operatywna, doktrynalna, operatywna,

- pierwszeństwo wykładni językowej – sytuacje, kiedy można odstąpić od wykładni językowej,

- zakaz wykładni synonimicznej,

- zakaz wykładni homonimicznej,

- dyrektywy wykładni językowej (język potoczny, język prawny i definicje legalne, język specjalistyczny, zakaz wykładni per non est),

- wykładnia statyczna i dynamiczna,

- reguły wykładni II stopnia (preferencji, inferencji prawniczej),

- teorie wykładni prawa (opisowe, normatywne, semantyczna, derywacyjna),

- stan izomorfii,

- orientacyjność wykładni,

- wzorce interpretacyjne w wykładni i stosowaniu prawa.

10. Stosunki prawne

- zdarzenie prawne,

- fakty prawne, zachowania, czynności konwencjonalne, czyny,

- oświadczenia woli,

- czynności prawne i ich rodzaje,

- zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych,

- stosunek prawny (cywilny, administracyjny, karnoprawny),

- podmiot prawa, przedmiot prawa, treść prawa,

- prawo w znaczeniu pozytywnym i negatywnym (wolność).

11. Charakterystyka prawa w ujęciu funkcjonalnym

- pojęcie władzy (polityczna, publiczna, państwowa),

- podział władzy (trójpodział i koncepcja szersza),

- zasada legalizmu,

- dekoncetracja władzy,

- centralizacja władzy a decentralizacja,

- samorząd,

- legitymacja władzy (prawna, społeczna),

- obywatelskie nieposłuszeństwo,

- autonomia prawa,

- wewnętrzna moralność prawa,

- rządy prawa i państwo prawne.

12. Państwo a prawo

- charakterystyka państwa,

- związek państwa z prawem,

- elementy składowe państwa,

- suwerenność (wewnętrzna i zewnętrzna),

- prawo krwi a prawo ziemi,

- multicentryczność systemów prawnych.

13. Demokratyczne państwo prawne

- pojęcie demokratycznego państwa prawnego,

- gwarancje praworządności,

- prawo do sądu (3 elementy),

- niezależność sądów,

- niezawisłość sędziów,

- zasada zaufania obywateli do państwa,

- zasada przyzwoitej legislacji,

- nadrzędność konstytucji,

- prawa podstawowe.

Metody dydaktyczne:

- dyskusja,

- debata,

- case method,

- rozwiązywanie kazusów.

Sposoby weryfikacji uczenia się:

- zwracanie uwagi na aktywność studentów na zajęciach,

- kolokwia z poszczególnych tematów,

- kolokwium końcowe.

Na ocenę z przedmiotu składają się następujące elementy:

- ocena z kolokwium końcowego,

- oceny z kolokwiów cząstkowych (z poszczególnych tematów),

- aktywność na zajęciach,

- obecność na zajęciach.

Ćwiczenia obowiązkowe dla I roku Prawa stacjonarnego