Libraries in Poland and Polish libraries abroad

Przedmiotem wykładów będzie zapoznanie studentów z historią bibliotek w Polsce i polskich za granicą w okresie staropolskim (XVI –XVIII w.), a także w XIX wieku. W trakcie zajęć zostanie omówiona idea powstawania (zakładania) oraz zmieniająca się rola i funkcja bibliotek, a także wpływ wybranych wydarzeń historycznych (kulturalnych, społecznych i politycznych) na teoretyczne i praktyczne funkcjonowanie bibliotek.

W trakcie zajęć zostaną przedstawione dzieje książki i bibliotek na tle zachodzących procesów historycznych, społecznych i politycznych w Polsce i po za jej granicami. Przedmiotem omówienia będą również podstawowe materiały pisarskie, elementy zdobnictwa i oprawy ksiąg rękopiśmiennych, pierwsze biblioteki średniowieczne i ich zawartość, książka drukowana (ksylograficzna, inkunabuły) oraz znaczenie i rozwój od strony treściowej księgozbiorów w XVI –XVIII wieku oraz ich wpływ na rozwój myśli ludzkiej. Student zapozna się z historią wybranych bibliotek królewskich, rodowych, uniwersyteckich a także kościelnych w tym klasztornych i katedralnych w omawianym okresie. Zostaną też przedstawione idee tworzenia polskich bibliotek poza granicami kraju w XIX stuleciu (Wielka Emigracja) oraz ich znaczenie dla kultury i świadomości historycznej narodu.

Literatura:

1. Dahl S., Dzieje książki, Wrocław 1965.

2. Encyklopedia wiedzy o książce, red. nacz. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.

3. Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972. (oraz suplementy).

4. Chwalewik E., Zbiory polskie : archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, t. 1-2, Kraków 1991.

Książka rękopiśmienna:

5. Bielawski J., Książka w świecie islamu, Wrocław 1991.

6. Bieńkowska B., Chamerska H., Tysiąc lat książki i bibliotek w Polsce, Wrocław 1992.

7. Birkenmajer A., Książka rękopiśmienna, w: Aleksander Birkenmajer. Studia bibliologiczne, red. H. Więckowska, A. Birkenmajer, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 264-284.

8. Broda M., Biblioteka klasztoru cystersów w Henrykowie do końca XV wieku, Kraków 2014.

9. Dobrowolski K., Z dziejów książki w Polsce średniowiecznej, Kraków 1924.

10. Hornowska M., Zdzitowiecka-Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1947.

11. Książka w życiu Kościoła: zbiór studiów, red. T. Kruszewski, Toruń 2009.

12. Marszalska J. M., Biblioteka opactwa benedyktynów w Tyńcu w świetle jej inwentarzy, „Roczniki Biblioteczne”, z. 1/2/1997, s. 29-42.

13. Marszalska J. M., Graczyk W., Zespoły proweniencyjne zasobu inkunabułów i starych druków Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie : właściciele, użytkownicy, bibliofile, Warszawa 2017.

14. Marszalska J. M., Inwentarze ksiąg biblioteki opactwa cystersów w Szczyrzycu do końca XIX wieku, „Saeculum Christianum”, R. 22/2015, s. 184-193.

15. Moskal T., Książka w kulturze sandomierskiego środowiska kolegiackiego do 1818 roku, Lublin 2013

16. Potkowski E., Książka i pismo w średniowieczu. Studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk 2006.

17. Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski, Warszawa 1984.

18. Ratajewski J., Wprowadzenie do bibliotekoznawstwa czyli wiedza o bibliotece w różnych dawkach, Warszawa 2002

19. Rękopisy w zbiorach kościelnych, opr. T. Makowski, P. Sapały, Warszawa 2014.

20. Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków 2011.

21. Szwejkowska H., Głąbiowski K., Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i w średniowieczu, Warszawa-Wrocław 1983.

22. Święcki C. K., Kultura piśmienna w Polsce średniowiecznej X-XII wiek, Warszawa 2010.

Książka drukowana:

23. Juda M., Przywileje drukarskie w Polsce, Lublin 1992.

24. Maleczyńska K., Zarys historii bibliotek od XV-XVIII wieku, Wrocław 1976.

25. Marszalska J. M., Biblioteka i archiwum Sanguszków: zarys dziejów, Tarnów 2000.

26. Marszalska J. M., Dramatyczne losy księgozbiorów kościelnych w południowych guberniach Królestwa Polskiego w XIX wieku w świetle obecnego zasobu starych druków Biblioteki WSD w Płocku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 91/2009, s. 41-46.

27. Nowak Z., Początki sztuki drukarskiej na Pomorzu w XV wieku, Gdańsk 1976.

28. Szelińska W., Drukarstwo krakowskie : [1474-1974], Kraków 1974.

29. Szwejkowska H., Książka drukowana XV-XVIII. Zarys historyczny, Warszawa 1983.

30. Żbikowska-Migoń A., Dzieje książki i jej funkcji społecznej : wiek XVIII, Wrocław 1987.

31. Żbikowska-Migoń A., Historia książki w XVIII wieku : początki bibliologii, Warszawa 1989.

AZD1_W12 - Ma podstawową wiedzę o archiwach, bibliotekach oraz instytucjach kultury w Polsce i na świecie.

AZD1_W28 - Zna zasady funkcjonowania archiwów i instytucji kultury, a także ich problemy związane z rozwojem współczesnej cywilizacji.

AZD1_W29 - Orientuje się w życiu naukowym i kulturalnym kraju oraz rozpoznaje wyzwania jakie stawia przed nimi rozwój współczesnej cywilizacji.

AZD1_U07 - Potrafi interpretować oraz badać zjawiska społeczne (polityczne, ekonomiczne, prawne, kulturalne) w zakresie archiwistyki i zarządzania dokumentacją, a także w zakresie ich wpływu na funkcjonowanie badań nad archiwistyką w kraju i za granicą

AZD1_K05 - Ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (w tym archiwalnego) regionu, kraju, Europy oraz promowanie i popularyzację wiedzy o nim.

Przedmiotowe efekty uczenia się:

W1: student ma wiedzę na temat kształtowania się pierwotnej formy książki (zwój papirusowy, pergaminowy, tablice gliniane, kamienne) aż do kodeksu.

W2: student ma wiedzę na temat powstawania i organizacji pierwszych bibliotek od czasów starożytnych do początku XIX wieku, ich zasobności, użytkowania księgozbioru, oraz przeznaczania

W3: student ma wiedzę na temat znaczenia książki i bibliotek w badaniach archiwalnych

U1: student potrafi zinterpretować zapisy i notatki znajdujące się w książkach jako źródło do badań archiwalnych np. wpisy proweniencyjne, zapisy i glosy marginalne, ekslibris, superekslibrisy.

K1: student ma świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego zawiera nie tylko określone treści ale może służyć do badań archiwalnych poprzez wykorzystanie zawartych w niej treści np. noty i uwagi marginalne sprzed wieków które służą do badań porozopograficznych

Punkty 3 ECTS:

1. Udział w zajęciach - 30 godz.

2. Przygotowanie do zajęć - 30 godz.

3. Przygotowanie do egzaminu – 30 godz.

Konsultacje na temat zagadnień poruszanych na zajęciach odbywają się na dyżurze (raz w tygodniu jedna godzina).

Warunki dla osiągnięcia określonej oceny:

W1:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym wiedzę na temat kształtowania się pierwotnej formy książki (zwój papirusowy, pergaminowy, tablice gliniane, kamienne) aż do kodeksu.

- na ocenę dobrą: student ma stopniu dobrym wiedzę na temat kształtowania się pierwotnej formy książki (zwój papirusowy, pergaminowy, tablice gliniane, kamienne) aż do kodeksu.

- na ocenę dostateczną: student ma stopniu dostatecznym wiedzę na temat kształtowania się pierwotnej formy książki (zwój papirusowy, pergaminowy, tablice gliniane, kamienne) aż do kodeksu.

W2:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma wiedzę w stopniu bardzo dobrym na temat powstawania i organizacji pierwszych bibliotek od czasów starożytnych do początku XIX wieku, ich zasobności, użytkowania księgozbioru, oraz przeznaczania

- na ocenę dobrą: student ma w stopniu dobrym wiedzę na temat powstawania i organizacji pierwszych bibliotek od czasów starożytnych do początku XIX wieku, ich zasobności, użytkowania księgozbioru, oraz przeznaczania

- na ocenę dostateczną: student ma w stopniu dostatecznym wiedzę na temat powstawania i organizacji pierwszych bibliotek od czasów starożytnych do początku XIX wieku, ich zasobności, użytkowania księgozbioru, oraz przeznaczania

W3:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym wiedzę na temat znaczenia książki i bibliotek w badaniach archiwalnych na przestrzeni dziejów

- na ocenę dobrą: student ma w stopniu dobrym wiedzę na temat znaczenia książki i bibliotek w badaniach archiwalnych

- na ocenę dostateczną: student ma w stopniu dostatecznym widzę na temat znaczenia książki i bibliotek w badaniach archiwalnych

U1:

- na ocenę bardzo dobrą: student potrafi w stopniu bardzo dobrym zinterpretować zapisy i notatki znajdujące się w książkach jako źródło do badań archiwalnych np. wpisy proweniencyjne, zapisy i glosy marginalne, ekslibris, superekslibrisy.

- na ocenę dobrą: student potrafi stopniu dobrym zinterpretować zapisy i notatki znajdujące się w książkach jako źródło do badań archiwalnych np. wpisy proweniencyjne, zapisy i glosy marginalne, ekslibris, superekslibrisy.

- na ocenę dostateczną: student potrafi w stopniu dostatecznym zinterpretować zapisy i notatki znajdujące się w książkach jako źródło do badań archiwalnych np. wpisy proweniencyjne, zapisy i glosy marginalne, ekslibris, superekslibrisy.

K1:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego zawiera nie tylko określone treści ale może służyć do badań archiwalnych poprzez wykorzystanie zawartych w niej treści np. noty i uwagi marginalne sprzed wieków które służą do badań porozopograficznych

- na ocenę dobrą: student ma stopniu dobrym świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego zawiera nie tylko określone treści ale może służyć do badań archiwalnych poprzez wykorzystanie zawartych w niej treści np. noty i uwagi marginalne sprzed wieków które służą do badań porozopograficznych

- na ocenę dostateczną: student ma stopniu dostatecznym świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego zawiera nie tylko określone treści ale może służyć do badań archiwalnych poprzez wykorzystanie zawartych w niej treści np. noty i uwagi marginalne sprzed wieków które służą do badań porozopograficznych