Theory and philosophy of Law

Celem przedmiotu jest przekazanie wiedzy dotyczącej pogłębionej, względem wstępu do prawoznawstwa, wiedzy z dziedziny nauk ogólnych prawoznawstwa.

Wykład podzielony został na pięć sekcji tematycznych:

1` wybrane zagadnienia metodologiczne nauk ogólnych prawoznawstwa (pojęcie zjawiska prawnego, struktura nauk prawnych, wielopłaszczyznowe podejście do badania prawa, problem metody prawniczej itp.);

2` doniosłe dla ogólnej wiedzy studenta filozofie prawa (pozytywistyczne a niepozytywistyczne ujęcia prawa, wyrafinowany pozytywizm prawniczy i jego ewolucja po II wojnie światowej, teoria argumentacji R.Alexego, prawo w ujęciu teorii systemów społecznych itp.);

3` teoria normy prawnej (m.in. zagadnienia właściwe juryslingwistyce i legisprudencji, modele tworzenia prawa, koncepcje normy prawnej);

4` teoria wykładni prawa (m.in. teoria semantyczna a teoria derywacyjna wykładni prawa(;

5` teoria stosowania prawa (modele stosowania prawa, multicentryzm, instrumentalizacja stosowania prawa)

Wykład z Teorii i Filozofii Prawa dotyczy zapoznania studenta z podstawowymi zagadnieniami nauk ogólnych prawoznawstwa.

1. Status akademicki Teorii i Filozofii Prawa

2. Teoria i Filozofia Prawa w strukturze nauk prawnych

3. Kształtowanie się metodologicznego statusu prawoznawstwa w XIX- i w pierwszej połowie XXw.

4. Filozofia a teoria prawa

5. Pojęcie zjawiska prawnego i płaszczyzny badania prawa

6. Spór o metodę w teorii i filozofii prawa

7. Charakterystyka porządków normatywnych jako systemów norm

8. Prawo jako unikalny porządek normatywny

9. Antropologiczne koncepcje genezy zjawiska prawa

10. Związek walidacyjny a związek treściowy prawa i moralności

11. Problematyka aksjologicznej oceny prawa i nauki prawa (prawoznawstwa)

12. Filozofie, szkoły prawa a pozytywistyczne i niepozytywistyczne filozofie prawa

13. Pozytywizm analityczny – prawo jako rozkaz i czysta teoria prawa

14. Pozytywizm wyrafinowany

15. Koncepcja prawa ponadustawowego G. Radbrucha

16. Interakcyjna teoria prawa L. Fullera

17. Nowa teoria prawa naturalnego Johna Finnisa

18. Zintergowana teoria prawa R. Dworkina

19. Realizm prawniczy

20. Psychologiczna teoria prawa Leona Petrazyckiego

21. Prawo jako działanie komunikacyjne i teorie argumentacji prawniczej: nowa retoryka Ch. Perelmana

22. Komunikacyjna wizja prawa J. Habermasa

23. Teoria argumentacji prawniczej Roberta Alexy’ego

24. Autopojeza i autarkiczność prawa

25. Norma prawna jako przedmiot badań

26. Pojęcie juryslingwistyki

27. Język prawa jako profesjolekt

28. Dyrektywy i sposoby ich wysławiania

29. Koncepcja języka prawnego jako opisu świata możliwego

30. Podział na język prawny i prawniczy

31. Teoria performatywów J.Austina

32. Problem nieostrości języka (prawnego) i sposoby jej redukcji

33. Pojęcie legisprudencji

34. Pojęcia: tworzenia i stanowienia prawa

35. Sposoby tworzenia prawa

36. Modele tworzenia prawa

37. Etapy stanowienia prawa

38. Podstawowe cechy polskiego procesu legislacyjnego

39. Przepis prawa a norma prawna w świetle koncepcji Zygmunta Ziembińskiego

40. Koncepcja translacji językowej

41. Struktura normy prawnej jako wypowiedzi językowej

42. Nielingwistyczna koncepcja normy prawnej

43. Ujęcie prawa jako „zjawiska interpretacyjnego”

44. Wykładnia prawa a wykładnia prawnicza

45. Interpretacja-, egzegeza-, hermeneutyka prawa

46. Teoria wykładni prawa a opisowe i normatywne teorie wykładni prawa

47. Problematyka znaczenia w wykładni prawa (intensjonalność a ekstensjonalność)

48. Wykładnia in abstracto i in concreto

49. Ogólna charakterystyka polskiej teorii wykładni prawa

50. Wykładnia klaryfikacyjna (sensu stricto), derywacyjna (sensu largo) a interpretacja humanistyczna (largissimo sensu)

51. Ewolucja polskiej teorii wykładni prawa w XX w.

52. Tradycyjna teoria wykładni prawa Eugeniusza Waśkowskiego – podstawowe informacje

53. Socjologiczna teoria wykładni Sawy Frydmana – podstawowe informacje

54. Spór o paradygmat wykładni: clara non sunt interpretanda i omnia sunt interpretanda

55. Współczesne kierunki badań nad wykładnią prawa

56. Teoria semantyczna wykładni jako teoria klaryfikacyjna

57. Pojęcia wykładni: świadomej i nieświadomej

58. Metody (dyrektywy) wykładni prawa i reguły preferencji w semantycznej koncepcji wykładni prawa

59. Status inferencji prawniczej w semantycznej koncepcji wykładni prawa

60. Znaczenie modelu wykładni J.Wróblewskiego w polskiej nauce i praktyce prawniczej

61. Wykładnia derywacyjna M.Zielińskiego jako koncepcja pragmatyczna, analityczna i walidacyjna

62. Właściwości wysłowienia norm w świetle derywacyjnej koncepcji wykładni prawa

63. Przepis – wyrażenie normokształtne – norma prawna

64. Holistyczność wykładni w świetle derywacyjnej koncepcji wykładni prawa

65. Walidacyjno-derywacyjny model wykładni Leszka Leszczyńskiego – podstawowe informacje

66. Modelowanie a generowanie teorii wykładni prawa

67. Empiryczne analizy wykładni

68. Decyzyjne i kognitywne uwarunkowania wykładni prawa

69. Orientacyjność wykładni prawa

70. Pojęcie i decyzyjny aspekt stosowania prawa

71. Ideologie stosowania prawa

72. Fazy procesu stosowania prawa

73. Sądowe a administracyjne stosowanie prawa – cechy charakterystyczne

74. Stosowanie prawa w niedemokratycznych systemach politycznych

75. Aksjologia stosowania prawa

76. Sylogistyczne a argumentacyjne modele stosowania prawa

77. Subsumcyjny model stosowania prawa

78. Decyzyjny model stosowania prawa

79. Argumentacyjny model stosowania prawa

80. Precedensowy model stosowania prawa i jego ewolucja w kulturze common law

81. Stosowanie prawa a zjawisko multicentryczności systemu prawa

82. Koncepcja prawa responsywnego

83. Koncepcja aktywizmu sędziowskiego i sędziowskiej wstrzemięźliwości

84. Stosowanie prawa w świetle postulatu demokracji deliberatywnej

Efekty kształcenia w zakresie wiedzy (wykład):

EK1 Charakteryzuje cechy różnych koncepcji prawa

EK2 Identyfikuje i charakteryzuje genezę współczesnych koncepcji prawa

EK3 Wyjaśnia konstrucję zasad systemu prawa i ich rolę w procesie tworzenia i stosowania prawa

EK4 Charakteryzuje tendencje w procesach tworzenia i stosowania prawa

EK5 Charakteryzuje reguły egzegezy tekstu prawnego

Efekty kształcenia w zakresie umiejętności (ćwiczenia):

EK6 Analizuje i ocenia współczesne instytucje prawne w Polsce i na świecie z punktu widzenia różnych koncepcji prawa i ich założeń.

EK7 Przeprowadza analizę teorii dotyczących tworzenia, obowiązywania i stosowania prawa z punktu widzenia ich adekwatności do wspólczesnej rzeczywistości społeczno-prawnej.

Efekty kształcenia w zakresie kompetencji (ćwiczenia):

EK8 Postrzega relacje pomiędzy zagadnieniami prawnymi a moralnymi i jest zorientowany na podejmowanie etycznych rozstrzygnięć prawnych.

EK9 Dyskutuje posługując się argumentami w sporach prawnych dotyczących trudnych przypadków z pogranicza prawa i moralności.

EK10 Jest zdolny do współpracy w grupie w celu wypracowania wspólnych opinii w zakresie sporów prawnych w sprawach trudnych, z pogranicza prawa i moralności.

Opis ECTS:

udział w wykładzie: 30 godz.

czytanie literatury przed wykładem: 30 godzin

przygotowanie do egzaminu: 50 godzin

udział w ćwiczeniach: 30 godz.

czytanie literatury na ćwiczenia, przygotowanie casów, argumentacji: 30 godz.

przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń: 20 godz.