Przestępczość przeciw zabytkom (przemyt, falsyfikaty, straty wojenne)

E-Learning (pełny kurs)

1 ECTS - udział w zajęciach/przygotowanie do zajęć - 30 godz.

1 ECTS - przygotowanie prac zaliczeniowych - 30 godz.

1 ECTS - lektury obowiązkowe - 30 godz.

90 godzin = 3 punkty ECTS

Muz1_W03 Zna i rozumie metodologię badań w zakresie muzealnictwa i ochrony dóbr kultury, w tym posiada wiedzę na temat rozwoju teorii i praktyki przeciwdziałania przestępstwom wobec dóbr kultury z rozwojem muzealnictwa w Polsce i na świecie;

Muz1_U02 Potrafi samodzielnie formułować i analizować problemy badawcze, a także samodzielnie wyszukiwać specjalistyczną literaturę i

opracowania z zakresu muzealnictwa i ochrony dóbr kultury;

Muz1_ U04 Potrafi posługiwać się specjalistycznym językiem i stosować właściwą terminologię muzeologiczną i z zakresu ochrony dóbr kultury.

Muz1_U11 Potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną w zakresie nauk o kulturze i religii w pracy muzealnika.

Muz1_K01 Jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy muzeologicznej i rozumie konieczność ciągłego samokształcenia i konsultacji

specjalistycznych w zakresie ochrony dóbr kultury.

obowiązkowy

nie dotyczy

Celem zajęć jest zdobycie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji w obszarze przeciwdziałania przestępstwom przeciwko zabytkom i innym dobrom kultury. Student po ukończeniu kursu powinien posiadać wszechstronną orientację we współczesnych zagrożeniach wobec zbiorów dzieł sztuki w muzealnictwie, znać teorie, koncepcje i praktyki dotyczące przeciwdziałaniu przestępstwom przeciwko zabytkom i dziełom sztuki, rozumieć ich uwarunkowania społeczne; umieć scharakteryzować problematykę autentyzmu dzieł sztuki (falsyfikaty) oraz nielegalnego obrotu (przemyt); znać współczesne metody zabezpieczenia zbiorów muzealnych przed klęskami żywiołowymi , włamaniami i kradzieżami, wiedzieć jakimi kryteriami wartościować zabytki; posiadać wiedzę na temat strat wojennych, znać przepisy regulujące status strat wojennych oraz instytucje zajmujące się rewindykacją utraconych dzieł; ukształtować własną indywidualną postawę twórczą w stosunku do muzealiów.

Zajęcia prowadzone w formie wykładu informacyjnego (problemowego, konwersatoryjnego) połączonego z aktywnym uczestnictwem studentów (dyskusja dotycząca przedstawianej problematyki, referaty w formie prezentacji) wraz z pomocniczym wykorzystaniem platformy Moodle.

W pierwszej części zajęć student zostanie zapoznany z historią metodologią i terminologią dyscypliny. Zasadniczą część zajęć stanowić będzie wykład dotyczący węzłowych zagadnień przestępstw przeciwko dobrom kultury (zabytki, dzieła sztuki, rzemiosła itp.) z przykładami praktycznego zastosowania metodologii badań właściwej dla prezentowanej dyscypliny.

Tematy zajęć I semestr:

W ramach zajęć podjęte zostaną następujące tematy szczegółowe:

1) Wojenne zagrożenia dla dziedzictwa kulturowego.

2) Polskie straty dóbr kultury (wojenne, przedwojenne, powojenne);

3) Restytucja dóbr kultury. Bazy danych, instytucje monitorujące

4) Przestępczość na rynku sztuki

5) Rodzaje i kategorie przestępstw przeciwko zabytkom i dziełom sztuki;

6) Wywóz i przemyt zabytków i dzieł sztuki

7) Fałszerstwa dzieł sztuki i rzemiosła

8) Przestępstwa "białych kołnierzyków". Patologie kolekcjonerstwa i rynku dzieł sztuki w świetle muzeologii neuronalnej

9) Kradzieże, kradzieże pracownicze, kradzieże z włamaniem

10) Bezpieczeństwo muzeum, bezpieczeństwo kolekcji

11) Zagrożenia klęskami żywiołowymi. Zabezpieczenie przeciwpożarowe

12) Zabezpieczenie alarmowe i techniczne muzeum

13) Perspektywa prawna ochrony dóbr kultury

14) Perspektywa etyczna ochrony dóbr kultury

15) Podsumowanie i weryfikacja zdobytej wiedzy i umiejętności

LEKTURY PODSTAWOWE:

1) STRATY PRZEDWOJENNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Ewa Manikowska, Artykuł XI Traktatu Ryskiego. O Zbiorach, które nie wróciły do Polski;

Hanna Łaskarzewska, Traktat ryski. Fakty i refleksje;

Ewa Manikowska, Państwowe zbiory sztuki. U źródeł pierwszej państwowej kolekcji muzealnej;

Katarzyna Wagner, Sprawozdanie z konferencji naukowej „POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE W SZWECJI. HISTORIA I ZABYTKI”;

2) STRATY WOJENNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

NA TROPIE POLSKIEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO (oprac. zbior.);

Agata Modzolewska, ODZYSKANE STRATY WOJENNE;

Elżbieta Przyłuska, TRUDNA SZTUKA RESTYTUCJI. ODZYSKANIE OBRAZU WNĘTRZE KATEDRY W MEDIOLANIE MARCINA ZALESKIEGO;

3) ZAGROŻENIA DZIEDZICTWA PRZESTĘPCZOŚCIĄ ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, REKORDOWA KRADZIEŻ;

Olgierd Jakubowski, Krzysztof Osiewicz, BEZPIECZEŃSTWO MUZEÓW – ZAGROŻENIA, ZAPOBIEGANIE;

Adam Grajewski, SKALA ZAGROŻENIA PRZESTĘPCZOŚCIĄ PRZECIWKO DOBROM KULTURY W 2019 R. EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁAŃ POLICJI;

4) BEZPIECZEŃSTWO ZBIORÓW I OCHRONA DZIEDZICTWA ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, VINCI II - NOWE NARZĘDZIE ZWALCZANIA NIELEGALNEGO OBROTU DZIEŁAMI SZTUK;

Dorota Wada, INTERNAL MARKET INFORMATION SYSTEM – FUNKCJONOWANIE SYSTEMU W POLSCE NA PRZYKŁADZIE MODUŁU W ZAKRESIE ZWROTU DÓBR KULTURY;

Tomasz Safjański, DZIAŁANIA OPERACYJNE INTERPOLU UKIERUNKOWANE NA ODZYSKIWANIE SKRADZIONYCH DZIEŁ SZTUKI –PRÓBA USYSTEMATYZOWANIA I OCENY SKUTECZNOŚCI;

5) DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE ZBIORÓW ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Maria Romanowska-Zadrożna, Dariusz Nowacki, INSKRYPCJA WSKAZUJE ŚLAD (Zabytkowy kielich odzyskany po latach);

Monika Barwik, Piotr Ogrodzki, DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE DZIEŁ SZTUKI;

Marta Dworniczak, NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W ZNAKOWANIU ZABYTKÓW. Z DOŚWIADCZEŃ URZĘDU OCHRONY ZABYTKÓW W POZNANIU I POLICJI WIELKOPOLSKIEJ ;

6) KLĘSKI ŻYWIOŁOWE. POŻARY ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Ewa Potrzebnicka, POWODZIE I ZALANIA STAŁYM ZAGROŻENIEM DLA MATERIAŁÓW BIBLIOTECZNYCH;

Anna Czajka, KOŁO RATUNKOWE REAGOWANIE W PRZYPADKU KATASTROFY;

POŻARY OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH W ROKU 2019 (Oprac. Redakcja);

7) KONFLIKTY ZBROJNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Krzysztof Sałaciński, RATOWANIE ZAGROŻONEGO DZIEDZICTWA KULTURY WE WSPÓŁCZESNYCH KONFLIKTACH ZBROJNYCH;

Marcin Sabaciński, DZIEDZICTWO KULTUROWEJ JAKO NARZĘDZIE W RĘKACH TZW. PAŃSTWA ISLAMSKIEGO;

Krystyna Ogrodzka, RED LIST PRAKTYCZNYM NARZĘDZIEM DO WALKI Z NIELEGALNYM HANDLEM;

8) PRAWO OCHRONY DZIEDZICTWA ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, VINCI II. NOWE NARZĘDZIE ZWALCZANIA NIELEGALNEGO OBROTU DZIEŁAMI SZTUKI;

Elżbieta Rogowska, RACJA I DYPLOMACJA. W POSZUKIWANIU SKUTECZNYCH SPOSOBÓW RESTYTUCJI DÓBR KULTURY;

Andrzej Drozd, USTAWA O RESTYTUCJI NARODOWYCH DÓBR KULTURY;

Tomasz Szkaradnik, Olgierd Jakubowski, Spór o własność wachlarzy Kossaków skradzionych z Muzeum w Górkach Wielkich;

O. Jakubowski, Zjawisko przemytu dóbr kultury, "Archiwum Kryminologii", t. XXXVI/2014, s. 389-421 (otwarty dostęp w Internecie)

P. Ogrodzki, Przestępczość przeciwko zabytkom, ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - Otwarty dostęp w Internecie)

W. Ślesiński, Fałszerze, fałszerstwa i ich zwalczanie (Otwarty dostęp w Internecie)

M. Obrebski, Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne (Otwarty dostęp w Internecie).

LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE:

A. Dembiński, L. Pietraszko (red.), Ochrona dziedzictwa kulturowego i ma-

terialnego pogranicza, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011;

Z. Jakubowski, S. Ziembiński (red.), Ochrona dzieł sztuki w Polsce:

materiały z konferencji naukowej w ASW 18–19 maja 1989 r., Akademia Spraw Wewnętrznych, Warszawa 1990;

O. Jakubowski, Modus operandi sprawców włamań do instytucji muzeal-

nych, Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, t. 2, Poznań 2014;

S. Kocewiak, P. Ogrodzki, J. Rulewicz., Vademecum zabezpieczenia muzeów, Warszawa 2002;

R. Krawczyk, Kryminalistyczna problematyka przestępczości przeciwko dobrom kultury – mity i rzeczywistość, w: E. Gruza, M. Goc, T. Tomaszewski (red.), Co nowego w kryminalistyce – przegląd zagadnień z zakresu zwalczania przestępczości, Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji UW, Warszawa 2010;

M. Lange, Praktyczne aspekty zwalczania przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom, „Przegląd Policyjny” 2007, nr 3(87);

V. Noce, Kolekcja egoisty: szalona przygoda notorycznego złodzieja dzieł

sztuki i inne pouczające historie, Warszawa 2008;

P. Ogrodzki, Ochrona indywidualna dzieł sztuki i zabytków w muzeach, 2008;

E.W. Pływaczewski, E. Kowalewska-Borys (red.), Zwalczanie przemytu. Zbiór dobrych praktyk. Różne perspektywy – wspólny cel, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013;

J. Pruszyński, Dziedzictwo kultury Polski, jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Kraków 2001;

W. Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 1, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007;

J. Świeczyński, Grabieżcy kultury i fałszerze sztuki, Warszawa 1986;

E-Learning (pełny kurs)

1/2 ECTS - udział w zajęciach - 15 godz.

1/2 ECTS - /przygotowanie do zajęć - 15 godz.

1 ECTS - przygotowanie prac zaliczeniowych - 30 godz.

1 ECTS - lektury obowiązkowe - 30 godz.

90 godzin = 3 punkty ECTS

obowiązkowy

nie dotyczy

Celem zajęć jest zdobycie wiedzy, umiejętności i kompetencji w zakresie przeciwdziałania przestępstwom przeciw zabytkom i innym dobrom kultury.

Student po ukończeniu kursu powinien posiadać orientację we współczesnych zagrożeniach wobec zabytków i dzieł sztuki, znać teorie, koncepcje i praktyki dotyczące przeciwdziałaniu przestępstwom przeciwko zabytkom i innym dobrom kultury, rozumieć ich uwarunkowania społeczne i kryminalne; umieć scharakteryzować formy, funkcje i treści obecne w muzealiach ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ich autentyzmu (falsyfikaty) oraz nielegalnego obrotu (przemyt); znać współczesne metody zabezpieczenia zbiorów muzealnych przed klęskami żywiołowymi , włamaniami i kradzieżami, wiedzieć jakimi kryteriami wartościować zabytki; posiadać wiedzę na temat strat wojennych, znać przepisy regulujące status strat wojennych oraz instytucje zajmujące się rewindykacją utraconych dzieł; ukształtować własną indywidualną postawę twórczą w stosunku do muzealiów.

Zajęcia prowadzone w formie wykładu informacyjnego (problemowego, konwersatoryjnego) połączonego z aktywnym uczestnictwem studentów (dyskusja dotycząca przedstawianej problematyki, referaty w formie prezentacji) wraz z pomocniczym wykorzystaniem platformy Moodle.

W pierwszej części zajęć student zostanie zapoznany z historią metodologią i terminologią dyscypliny. Zasadniczą część zajęć stanowić będzie wykład dotyczący węzłowych zagadnień przestępstw przeciwko dobrom kultury (zabytki, dzieła sztuki, rzemiosła itp.) z przykładami praktycznego zastosowania metodologii badań właściwej dla prezentowanej dyscypliny.

W ramach zajęć podjęte zostaną następujące tematy szczegółowe:

1) Wojenne zagrożenia wobec dziedzictwa kultury

2) Polskie straty dóbr kultury

3) Restytucja dóbr kultury. Bazy danych, instytucje monitorujące

4) Rodzaje i kategorie przestępstw przeciwko zabytkom i dziełom sztuki;

5) Przestępczość na rynku sztuki

6) Wywóz i przemyt zabytków i dzieł sztuki

7) Fałszerstwa dzieł sztuki i rzemiosła

8) Patologie kolekcjonerstwa i rynku dzieł sztuki w świetle muzeologii neuronalnej. Przestępstwa "białych kołnierzyków"

9) Kradzieże, kradzieże pracownicze, kradzieże z włamaniem

10) Bezpieczeństwo muzeum, bezpieczeństwo kolekcji

11) Zabezpieczenie alarmowe i techniczne

12) Zabezpieczenie przeciwpożarowe

13) Perspektywa prawna ochrony dóbr kultury

14) Perspektywa etyczna ochrony dóbr kultury

15) Podsumowanie i weryfikacja zdobytej wiedzy i umiejętności

LEKTURY PODSTAWOWE:

Lektury obowiązkowe:

1) (bdb) O. Jakubowski, Zjawisko przemytu dóbr kultury, "Archiwum Kryminologii", t. XXXVI/2014, s. 389-421 - otwarty dostęp w Internecie:

https://ak.inp.pan.pl/index.php/ak/article/view/91/jakubowski_zjawisko_przemytu_d_7420AK2014N.pdf

2) (db) W. Ślesiński, Fałszerze, fałszerstwa i ich zwalczanie - Otwarty dostęp w Internecie:

http://cennebezcenne.pl/wp-content/uploads/2017/12/CBU_2009_3-s-05-09_SLESINSKI.pdf

3) (dst) M. Obrebski, Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne (Otwarty dostęp w Internecie).

P. Ogrodzki, Zagrożenie dóbr kultury przestępczością - Otwarty dostęp w Internecie:

file:///D:/3.%20PPZ/Przemyt%20-%20Przest%C4%99pczo%C5%9B%C4%87%20-%20Falsyfikaty%20-%20Straty%20wojenne/Zagro%C5%BCenia%20d%C3%B3br%20kultury%20pzrest%C4%99pczo%C5%9Bci%C4%85%20-%20Ogrodzki.pdf

(Referaty)

1) STRATY PRZEDWOJENNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Ewa Manikowska, Artykuł XI Traktatu Ryskiego. O Zbiorach, które nie wróciły do Polski;

Hanna Łaskarzewska, Traktat ryski. Fakty i refleksje;

Ewa Manikowska, Państwowe zbiory sztuki. U źródeł pierwszej państwowej kolekcji muzealnej;

Katarzyna Wagner, Sprawozdanie z konferencji naukowej „POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE W SZWECJI. HISTORIA I ZABYTKI”;

2) STRATY WOJENNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

NA TROPIE POLSKIEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO (oprac. zbior.);

Agata Modzolewska, ODZYSKANE STRATY WOJENNE;

Elżbieta Przyłuska, TRUDNA SZTUKA RESTYTUCJI. ODZYSKANIE OBRAZU WNĘTRZE KATEDRY W MEDIOLANIE MARCINA ZALESKIEGO;

3) ZAGROŻENIA DZIEDZICTWA PRZESTĘPCZOŚCIĄ ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, REKORDOWA KRADZIEŻ;

Olgierd Jakubowski, Krzysztof Osiewicz, BEZPIECZEŃSTWO MUZEÓW – ZAGROŻENIA, ZAPOBIEGANIE;

Adam Grajewski, SKALA ZAGROŻENIA PRZESTĘPCZOŚCIĄ PRZECIWKO DOBROM KULTURY W 2019 R. EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁAŃ POLICJI;

4) BEZPIECZEŃSTWO ZBIORÓW I OCHRONA DZIEDZICTWA ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, VINCI II - NOWE NARZĘDZIE ZWALCZANIA NIELEGALNEGO OBROTU DZIEŁAMI SZTUK;

Dorota Wada, INTERNAL MARKET INFORMATION SYSTEM – FUNKCJONOWANIE SYSTEMU W POLSCE NA PRZYKŁADZIE MODUŁU W ZAKRESIE ZWROTU DÓBR KULTURY;

Tomasz Safjański, DZIAŁANIA OPERACYJNE INTERPOLU UKIERUNKOWANE NA ODZYSKIWANIE SKRADZIONYCH DZIEŁ SZTUKI –PRÓBA USYSTEMATYZOWANIA I OCENY SKUTECZNOŚCI;

5) DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE ZBIORÓW ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Maria Romanowska-Zadrożna, Dariusz Nowacki, INSKRYPCJA WSKAZUJE ŚLAD (Zabytkowy kielich odzyskany po latach);

Monika Barwik, Piotr Ogrodzki, DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE DZIEŁ SZTUKI;

Marta Dworniczak, NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W ZNAKOWANIU ZABYTKÓW. Z DOŚWIADCZEŃ URZĘDU OCHRONY ZABYTKÓW W POZNANIU I POLICJI WIELKOPOLSKIEJ ;

6) KLĘSKI ŻYWIOŁOWE. POŻARY ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Ewa Potrzebnicka, POWODZIE I ZALANIA STAŁYM ZAGROŻENIEM DLA MATERIAŁÓW BIBLIOTECZNYCH;

Anna Czajka, KOŁO RATUNKOWE REAGOWANIE W PRZYPADKU KATASTROFY;

POŻARY OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH W ROKU 2019 (Oprac. Redakcja);

7) KONFLIKTY ZBROJNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Krzysztof Sałaciński, RATOWANIE ZAGROŻONEGO DZIEDZICTWA KULTURY WE WSPÓŁCZESNYCH KONFLIKTACH ZBROJNYCH;

Marcin Sabaciński, DZIEDZICTWO KULTUROWEJ JAKO NARZĘDZIE W RĘKACH TZW. PAŃSTWA ISLAMSKIEGO;

Krystyna Ogrodzka, RED LIST PRAKTYCZNYM NARZĘDZIEM DO WALKI Z NIELEGALNYM HANDLEM;

8) PRAWO OCHRONY DZIEDZICTWA ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, VINCI II. NOWE NARZĘDZIE ZWALCZANIA NIELEGALNEGO OBROTU DZIEŁAMI SZTUKI;

Elżbieta Rogowska, RACJA I DYPLOMACJA. W POSZUKIWANIU SKUTECZNYCH SPOSOBÓW RESTYTUCJI DÓBR KULTURY;

Andrzej Drozd, USTAWA O RESTYTUCJI NARODOWYCH DÓBR KULTURY;

Tomasz Szkaradnik, Olgierd Jakubowski, Spór o własność wachlarzy Kossaków skradzionych z Muzeum w Górkach Wielkich;

LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE:

A. Dembiński, L. Pietraszko (red.), Ochrona dziedzictwa kulturowego i ma-

terialnego pogranicza, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011;

Z. Jakubowski, S. Ziembiński (red.), Ochrona dzieł sztuki w Polsce:

materiały z konferencji naukowej w ASW 18–19 maja 1989 r., Akademia Spraw Wewnętrznych, Warszawa 1990;

O. Jakubowski, Modus operandi sprawców włamań do instytucji muzeal-

nych, Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, t. 2, Poznań 2014;

S. Kocewiak, P. Ogrodzki, J. Rulewicz., Vademecum zabezpieczenia muzeów, Warszawa 2002;

R. Krawczyk, Kryminalistyczna problematyka przestępczości przeciwko dobrom kultury – mity i rzeczywistość, w: E. Gruza, M. Goc, T. Tomaszewski (red.), Co nowego w kryminalistyce – przegląd zagadnień z zakresu zwalczania przestępczości, Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji UW, Warszawa 2010;

M. Lange, Praktyczne aspekty zwalczania przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom, „Przegląd Policyjny” 2007, nr 3(87);

V. Noce, Kolekcja egoisty: szalona przygoda notorycznego złodzieja dzieł

sztuki i inne pouczające historie, Warszawa 2008;

P. Ogrodzki, Ochrona indywidualna dzieł sztuki i zabytków w muzeach, 2008;

E.W. Pływaczewski, E. Kowalewska-Borys (red.), Zwalczanie przemytu. Zbiór dobrych praktyk. Różne perspektywy – wspólny cel, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013;

J. Pruszyński, Dziedzictwo kultury Polski, jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Kraków 2001;

W. Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 1, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007;

J. Świeczyński, Grabieżcy kultury i fałszerze sztuki, Warszawa 1986;

obowiązkowy

nie dotyczy

15 godz. - udział w zajęciach -

15 godz. - samodzielna praca ze źródłami

10 godz. - przygotowanie referatów

15 godz.- przygotowanie do egzaminu/zaliczeń okresowych

5 godz. - konsultacje z wykładowcą

W sumie 60 godz. = 2 ECTS

obowiązkowy

nie dotyczy

Celem zajęć jest zdobycie wiedzy, umiejętności i kompetencji w zakresie przeciwdziałania przestępstwom przeciw zabytkom i innym dobrom kultury.

Student po ukończeniu kursu powinien posiadać orientację we współczesnych zagrożeniach wobec zabytków i dzieł sztuki, znać teorie, koncepcje i praktyki dotyczące przeciwdziałaniu przestępstwom przeciwko zabytkom i innym dobrom kultury, rozumieć ich uwarunkowania społeczne i kryminalne; umieć scharakteryzować formy, funkcje i treści obecne w muzealiach ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ich autentyzmu (falsyfikaty) oraz nielegalnego obrotu (przemyt); znać współczesne metody zabezpieczenia zbiorów muzealnych przed klęskami żywiołowymi , włamaniami i kradzieżami, wiedzieć jakimi kryteriami wartościować zabytki; posiadać wiedzę na temat strat wojennych, znać przepisy regulujące status strat wojennych oraz instytucje zajmujące się rewindykacją utraconych dzieł; ukształtować własną indywidualną postawę twórczą w stosunku do muzealiów.

Zajęcia prowadzone w formie wykładu informacyjnego (problemowego, konwersatoryjnego) połączonego z aktywnym uczestnictwem studentów (dyskusja dotycząca przedstawianej problematyki, referaty w formie prezentacji) wraz z pomocniczym wykorzystaniem platformy Moodle.

W pierwszej części zajęć student zostanie zapoznany z historią metodologią i terminologią dyscypliny. Zasadniczą część zajęć stanowić będzie wykład dotyczący węzłowych zagadnień przestępstw przeciwko dobrom kultury (zabytki, dzieła sztuki, rzemiosła itp.) z przykładami praktycznego zastosowania metodologii badań właściwej dla prezentowanej dyscypliny.

W ramach zajęć podjęte zostaną następujące tematy szczegółowe:

1) Wojenne zagrożenia wobec dziedzictwa kultury

2) Polskie straty dóbr kultury

3) Restytucja dóbr kultury. Bazy danych, instytucje monitorujące

4) Rodzaje i kategorie przestępstw przeciwko zabytkom i dziełom sztuki;

5) Przestępczość na rynku sztuki

6) Wywóz i przemyt zabytków i dzieł sztuki

7) Fałszerstwa dzieł sztuki i rzemiosła

8) Patologie kolekcjonerstwa i rynku dzieł sztuki w świetle muzeologii neuronalnej. Przestępstwa "białych kołnierzyków"

9) Kradzieże, kradzieże pracownicze, kradzieże z włamaniem

10) Bezpieczeństwo muzeum, bezpieczeństwo kolekcji

11) Zabezpieczenie alarmowe i techniczne

12) Zabezpieczenie przeciwpożarowe

13) Perspektywa prawna ochrony dóbr kultury

14) Perspektywa etyczna ochrony dóbr kultury

15) Podsumowanie i weryfikacja zdobytej wiedzy i umiejętności

LEKTURY PODSTAWOWE:

DST

A) W. Ślesiński, Fałszerze, fałszerstwa i ich zwalczanie - Otwarty dostęp w Internecie:

http://cennebezcenne.pl/wp-content/uploads/2017/12/CBU_2009_3-s-05-09_SLESINSKI.pdf

B) Referat/prezentacja

1) STRATY PRZEDWOJENNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Ewa Manikowska, Artykuł XI Traktatu Ryskiego. O Zbiorach, które nie wróciły do Polski;

Hanna Łaskarzewska, Traktat ryski. Fakty i refleksje;

Ewa Manikowska, Państwowe zbiory sztuki. U źródeł pierwszej państwowej kolekcji muzealnej;

Katarzyna Wagner, Sprawozdanie z konferencji naukowej „POLSKIE DZIEDZICTWO KULTUROWE W SZWECJI. HISTORIA I ZABYTKI”;

2) STRATY WOJENNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

NA TROPIE POLSKIEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO (oprac. zbior.);

Agata Modzolewska, ODZYSKANE STRATY WOJENNE;

Elżbieta Przyłuska, TRUDNA SZTUKA RESTYTUCJI. ODZYSKANIE OBRAZU WNĘTRZE KATEDRY W MEDIOLANIE MARCINA ZALESKIEGO;

3) ZAGROŻENIA DZIEDZICTWA PRZESTĘPCZOŚCIĄ ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, REKORDOWA KRADZIEŻ;

Olgierd Jakubowski, Krzysztof Osiewicz, BEZPIECZEŃSTWO MUZEÓW – ZAGROŻENIA, ZAPOBIEGANIE;

Adam Grajewski, SKALA ZAGROŻENIA PRZESTĘPCZOŚCIĄ PRZECIWKO DOBROM KULTURY W 2019 R. EFEKTYWNOŚĆ DZIAŁAŃ POLICJI;

4) BEZPIECZEŃSTWO ZBIORÓW I OCHRONA DZIEDZICTWA ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, VINCI II - NOWE NARZĘDZIE ZWALCZANIA NIELEGALNEGO OBROTU DZIEŁAMI SZTUK;

Dorota Wada, INTERNAL MARKET INFORMATION SYSTEM – FUNKCJONOWANIE SYSTEMU W POLSCE NA PRZYKŁADZIE MODUŁU W ZAKRESIE ZWROTU DÓBR KULTURY;

Tomasz Safjański, DZIAŁANIA OPERACYJNE INTERPOLU UKIERUNKOWANE NA ODZYSKIWANIE SKRADZIONYCH DZIEŁ SZTUKI –PRÓBA USYSTEMATYZOWANIA I OCENY SKUTECZNOŚCI;

5) DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE ZBIORÓW ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Maria Romanowska-Zadrożna, Dariusz Nowacki, INSKRYPCJA WSKAZUJE ŚLAD (Zabytkowy kielich odzyskany po latach);

Monika Barwik, Piotr Ogrodzki, DOKUMENTOWANIE I ZNAKOWANIE DZIEŁ SZTUKI;

Marta Dworniczak, NOWOCZESNE TECHNOLOGIE W ZNAKOWANIU ZABYTKÓW. Z DOŚWIADCZEŃ URZĘDU OCHRONY ZABYTKÓW W POZNANIU I POLICJI WIELKOPOLSKIEJ ;

6) KLĘSKI ŻYWIOŁOWE. POŻARY ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Ewa Potrzebnicka, POWODZIE I ZALANIA STAŁYM ZAGROŻENIEM DLA MATERIAŁÓW BIBLIOTECZNYCH;

Anna Czajka, KOŁO RATUNKOWE REAGOWANIE W PRZYPADKU KATASTROFY;

POŻARY OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH W ROKU 2019 (Oprac. Redakcja);

7) KONFLIKTY ZBROJNE ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Krzysztof Sałaciński, RATOWANIE ZAGROŻONEGO DZIEDZICTWA KULTURY WE WSPÓŁCZESNYCH KONFLIKTACH ZBROJNYCH;

Marcin Sabaciński, DZIEDZICTWO KULTUROWEJ JAKO NARZĘDZIE W RĘKACH TZW. PAŃSTWA ISLAMSKIEGO;

Krystyna Ogrodzka, RED LIST PRAKTYCZNYM NARZĘDZIEM DO WALKI Z NIELEGALNYM HANDLEM;

8) PRAWO OCHRONY DZIEDZICTWA ("Cenne, Bezcenne, Utracone" - otwarty dostęp w internecie)

Magdalena Marcinkowska, VINCI II. NOWE NARZĘDZIE ZWALCZANIA NIELEGALNEGO OBROTU DZIEŁAMI SZTUKI;

Elżbieta Rogowska, RACJA I DYPLOMACJA. W POSZUKIWANIU SKUTECZNYCH SPOSOBÓW RESTYTUCJI DÓBR KULTURY;

Andrzej Drozd, USTAWA O RESTYTUCJI NARODOWYCH DÓBR KULTURY;

Tomasz Szkaradnik, Olgierd Jakubowski, Spór o własność wachlarzy Kossaków skradzionych z Muzeum w Górkach Wielkich;

DB

J.w. -+ zal. pis.

Stop przestępczości przeciwko dziedzictwu Dobre praktyki i rekomendacje, Warszawa 2011, on line: https://ksiegarnia.nid.pl/wp-content/uploads/2023/05/stop-przestepczosci-przeciwko-dziedzictwu.pdf

BDB

J.w. + zal. pis.

O. Jakubowski, Zjawisko przemytu dóbr kultury, "Archiwum Kryminologii", t. XXXVI/2014, s. 389-421 - otwarty dostęp w Internecie:

https://ak.inp.pan.pl/index.php/ak/article/view/91/jakubowski_zjawisko_przemytu_d_7420AK2014N.pdf

LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE:

M. Trzciński, O. Jakubowski, Przestępczość przeciwko dziedzictwu kulturowemu. Diagnoza, zapobieganie, zwalczanie, Wrocław 2016

A. Dembiński, L. Pietraszko (red.), Ochrona dziedzictwa kulturowego i ma-

terialnego pogranicza, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011;

M. Obrębski, Grabież dóbr kultury w czasie II wojny światowej jako zbrodnia wojenna. Aspekty prawne (Otwarty dostęp w Internecie).

O. Jakubowski, Zjawisko przemytu dóbr kultury, "Archiwum Kryminologii", t. XXXVI/2014, s. 389-421 - otwarty dostęp w Internecie:

https://ak.inp.pan.pl/index.php/ak/article/view/91/jakubowski_zjawisko_przemytu_d_7420AK2014N.pdf

O. Jakubowski, S. Ziembiński (red.), Ochrona dzieł sztuki w Polsce:

materiały z konferencji naukowej w ASW 18–19 maja 1989 r., Akademia Spraw Wewnętrznych, Warszawa 1990;

O. Jakubowski, Modus operandi sprawców włamań do instytucji muzeal-

nych, Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, t. 2, Poznań 2014;

S. Kocewiak, P. Ogrodzki, J. Rulewicz., Vademecum zabezpieczenia muzeów, Warszawa 2002;

R. Krawczyk, Kryminalistyczna problematyka przestępczości przeciwko dobrom kultury – mity i rzeczywistość, w: E. Gruza, M. Goc, T. Tomaszewski (red.), Co nowego w kryminalistyce – przegląd zagadnień z zakresu zwalczania przestępczości, Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji UW, Warszawa 2010;

M. Lange, Praktyczne aspekty zwalczania przestępczości skierowanej przeciwko zabytkom, „Przegląd Policyjny” 2007, nr 3(87);

V. Noce, Kolekcja egoisty: szalona przygoda notorycznego złodzieja dzieł

sztuki i inne pouczające historie, Warszawa 2008;

P. Ogrodzki, Ochrona indywidualna dzieł sztuki i zabytków w muzeach, 2008;

P. Ogrodzki, Zagrożenie dóbr kultury przestępczością (Otwarty dostęp w Internecie);

E.W. Pływaczewski, E. Kowalewska-Borys (red.), Zwalczanie przemytu. Zbiór dobrych praktyk. Różne perspektywy – wspólny cel, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2013;

J. Pruszyński, Dziedzictwo kultury Polski, jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Kraków 2001;

W. Szafrański (red.), Wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, t. 1, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007;

J. Świeczyński, Grabieżcy kultury i fałszerze sztuki, Warszawa 1986.