Historia filozofii

E-Learning (pełny kurs)

30 godz. - udział w wykładzie - 1 punkt

30 godz. - przygotowanie do wykładu (czytanie lektur) - 1 punkt

obowiązkowy

nie dotyczy

Poziom przedmiotu:podstawowy

Cele przedmiotu: Nabycie przez studentów podstawowej wiedzy z kultury filozoficznej starożytnej Grecji i Rzymu, oraz średniowiecza i renesansu, a także umiejętności rozpoznania najważniejszych problemów i motywów filozoficznych, żywych w filozofii omawianego okresu.

I Historia filozofii starożytnej

Wykłady z historii filozofii starożytnej mają na celu pokazać najważniejsze idee filozoficzne wypracowane przez filozofów Greckich, a także to, jak owe idee rodziły się, funkcjonowały i czym były w życiu samych filozofów i w kulturze antycznej w ogóle.

Narodziny i ogólny charakter greckiej filozofii. Orfickie inspiracje w greckiej filozofii. Naturalistyczny nurt greckiej filozofii. Pitagoreizm (orfickie idee w pitagoreizmie, pitagorejska astronomia i metafizyka, odkrycie matematycznej natury rzeczywistości, walka i harmonia przeciwieństw, moralność pitagorejska). Demokryt z Abdery (atomizm, etyka). Grecka sofistyka - ogólny charakter greckiej sofistyki. Sokrates - wyjątkowość i wychowawcza misja Sokratesa, intelektualizm etyczny i maieutyka Sokratejska. Sokratycy mniejsi: Antystenes i cynizm (cynickie orędzie wyzwolenia); Arystyp z Cyreny (hedonizm cyrenaików). Platon: egzystencjalny aspekt filozofii Platona; orfickie dziedzictwo w filozofii Platona; mistycyzm platoński; Platońska teoria idei; idealizm platoński. Arystoteles: logika; metafizyka; kosmologia i psychologia; teoria poznania; etyka; filozofia polityczna. Filozofia hellenistyczna – transformacja cywilizacyjna, kulturowa i moralna w Grecji; Filozoficzne szkoły hellenistyczne; wspólne cechy filozofii hellenistycznej; filozofia jako formacja moralna i intelektualna. Pirron z Elidy i sceptycyzm: przewodnie rysy sceptycyzmu Pirrona; sceptycyzm Akademii Platońskiej. Zenon z Kition i stoicyzm; etyczno-praktyczny wymiar filozofii stoickiej; stoicka filozofia Logosu i prawa naturalnego; etyka stoicka i najważniejsze ideały moralne. Epikur i jego filozoficzne posłannictwo, atomizm epikurejski jako perspektywa widzenia i rozwiązywania problemów fizycznych, ontologicznych i moralnych. Szkoły filozoficzne w okresie cesarstwa rzymskiego: cynizm, stoicyzm, pitagoreizm, średni platonizm, gnostycyzm, hermetyzm, „Wyrocznie Chaldejskie”, neoplatonizm; wspólne cechy filozofii tego okresu.

II Historia filozofii średniowiecznej:

Tematem wykładów jest średniowieczna filozofia chrześcijańska, jej formowanie się i funkcjonowanie w ramach chrześcijańskiej kultury średniowiecznej. Drugą część wykładów zajmuje filozofia arabska i żydowska. Ostatnią część wykładów zajmuje filozofia włoskiego renesansu.

Tematyka zajęć: Filozofia żydowska i wczesnochrześcijańska: Filon z Aleksandrii; Klemens Aleksandryjski i dyskusja wokół greckiej tradycji filozoficznej; idea Logosu w filozofii wczesnochrześcijańskiej; filozofia patrystyczna. Św. Augustyn: Augustyńska koncepcja filozofii; człowiek i poznanie; Bóg, natura i istnienie Boga; państwo Boże i państwo ziemskie; idealizm Augustyński. Filozofia średniowieczna: zmiana charakteru filozofii; mentalność średniowieczna; klasyczne źródła filozofii średniowiecznej; uniwersytety i scholastyka; recepcja nauki grecko-arabskiej; recepcja myśli Arystotelesa; wpływ filozofów arabskich i żydowskich. Główne problemy filozofii średniowiecznej: nowa koncepcja filozofii (filozofia i sztuki wyzwolone, filozofia i teologia); spór o uniwersalia. Problem istnienia i natury Boga w filozofii średniowiecznej. Kwestia natury w filozofii średniowiecznej: figuratywne i symboliczne znaczenie kosmosu, idea podwójnego objawienia; szkoła w Chartres i nobilitacja natury; odkrycie dzieł przyrodniczych Arystotelesa. Antropologia i filozofia moralna w średniowieczu. Państwo i społeczeństwo w filozofii średniowiecznej: średniowieczne koncepcje państwa teokratycznego i świeckiego. Filozofia okresu renesansu: duch renesansu; humanizm renesansowy; renesans filozofii antycznej.

Literatura podstawowa:

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, Lublin 1993 – 2002.

E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, 1987.

R. Heinzmann, Filozofia średniowieczna, Kęty 1999.

K.Pawłowski, Skrypt do wykłądóe, wersja elektroniczna - wykłady zamieszczane sukcesywnie na platformie Moodle UKSW

Literatura dodatkowa:

Kirk, Raven, Schofield, Filozofia przedsokratejska, Warszawa Poznań 1999.

K. Albert, O platońskim pojęciu filozofii, Warszawa 1991.

G. Colli, Narodziny filozofii, Warszawa-Kraków 1991.

J. Gajda, Sofiści, Warszawa 1998.

P. Hadot, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, Warszawa1992.

P. Hadot, Czym jest filozofia starożytna, Warszawa 2000.

P. Hadot, Plotyn albo prostota spojrzenia, Kęty 2002.

W. Jaeger, Paidea, Warszaw 2001.

W. Jaeger, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, Bydgoszcz 2002.

L. Joachimowicz, Sceptycyzm grecki, Warszawa 1972.

H. Jonas, Religia gnozy, Kraków 1994.

A. Krokiewicz, Sokrates, Warszawa 1983.

A. Krokiewicz, Sceptycyzm grecki, Warszawa 1964.

A. Krokiewicz, Arystoteles, Pirron, Plotyn, Warszawa 1974.

A. Krokiewicz, Hedonizm Epikura, Warszawa 1961.

A. Krokiewicz, Zarys filozofii greckiej. Od Talesa do Platona, Warszawa 1971.

I. Krońska, Sokrates, Warszawa 1958.

K. Leśniak, Arystoteles, Warszawa 1975.

K. Leśniak, Platon, Warszawa 1968.

K. Leśniak, Materialiści greccy w epoce przed-sokratejskiej, Warszawa 1972.

C.S. Lewis, Odrzucony obraz, Warszawa 1986.

J. Pieper, Scholastyka, Warszawa 2000.

G. Quispel, Gnoza, Warszawa 1988.

T. Szlezák, Czytanie Platona, Warszawa 1997.

T. Szlezak, O nowej interpretacji platońskich dialogów, Kęty 2005.

T, Špidlik, I. Gargano, Duchowość ojców greckich i wschodnich, Kraków 1992.W. Beierwaltes, Platonizm w chrześcijaństwie, Kęty 2003.

H. Chadwick, Myśl wczesno-chrześcijańska a tradycja klasyczna, Poznań 2000.

G.R. Ewans, Filozofia i teologia w średniowieczu, Kraków 1996.

E. Garin, Powrót filozofów starożytnych, Warszawa 1987.

J. Le Goff, Inteligencja w wiekach średnich, Warszawa 1966.

W. Jaeger, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, Bydgoszcz 2002.

C.S. Lewis, Odrzucony obraz, Warszawa 1986.

J. Pieper, Scholastyka, Warszawa 2000.

Wł. Seńko, Jak rozumieć filozofię średniowieczną, Warszawa 1993.

T. Szlezák, Czytanie Platona, Warszawa 1997.

S. Šwieżawski, Święty Tomasz na nowo odczytany, Poznań 1995.

Brak

E-Learning (pełny kurs)

Punkty ECTS:

30 godz. - wykład - 1 punkt

30 godz. - przygotowanie do egzaminu i opracowanie lektur - 1 punkt

obowiązkowy

nie dotyczy

I

Punkty ECTS:

30 godz. - wykład - 1 punkt

30 godz. - przygotowanie do egzaminu i opracowanie lektur - 1 punkt

obowiązkowy

nie dotyczy

I Historia filozofii starożytnej

Wykłady z historii filozofii starożytnej mają na celu pokazać najważniejsze idee filozoficzne wypracowane przez filozofów Greckich, a także to, jak owe idee rodziły się, funkcjonowały i czym były w życiu samych filozofów i w kulturze antycznej w ogóle.

Narodziny i ogólny charakter greckiej filozofii. Orfickie inspiracje w greckiej filozofii. Naturalistyczny nurt greckiej filozofii. Pitagoreizm (orfickie idee w pitagoreizmie, pitagorejska astronomia i metafizyka, odkrycie matematycznej natury rzeczywistości, walka i harmonia przeciwieństw, moralność pitagorejska). Demokryt z Abdery (atomizm, etyka). Grecka sofistyka - ogólny charakter greckiej sofistyki. Sokrates - wyjątkowość i wychowawcza misja Sokratesa, intelektualizm etyczny i maieutyka Sokratejska. Sokratycy mniejsi: Antystenes i cynizm (cynickie orędzie wyzwolenia); Arystyp z Cyreny (hedonizm cyrenaików). Platon: egzystencjalny aspekt filozofii Platona; orfickie dziedzictwo w filozofii Platona; mistycyzm platoński; Platońska teoria idei; idealizm platoński. Arystoteles: logika; metafizyka; kosmologia i psychologia; teoria poznania; etyka; filozofia polityczna. Filozofia hellenistyczna – transformacja cywilizacyjna, kulturowa i moralna w Grecji; Filozoficzne szkoły hellenistyczne; wspólne cechy filozofii hellenistycznej; filozofia jako formacja moralna i intelektualna. Pirron z Elidy i sceptycyzm: przewodnie rysy sceptycyzmu Pirrona; sceptycyzm Akademii Platońskiej. Zenon z Kition i stoicyzm; etyczno-praktyczny wymiar filozofii stoickiej; stoicka filozofia Logosu i prawa naturalnego; etyka stoicka i najważniejsze ideały moralne. Epikur i jego filozoficzne posłannictwo, atomizm epikurejski jako perspektywa widzenia i rozwiązywania problemów fizycznych, ontologicznych i moralnych. Szkoły filozoficzne w okresie cesarstwa rzymskiego: cynizm, stoicyzm, pitagoreizm, średni platonizm, gnostycyzm, hermetyzm, „Wyrocznie Chaldejskie”, neoplatonizm; wspólne cechy filozofii tego okresu.

II Historia filozofii średniowiecznej:

Tematem wykładów jest średniowieczna filozofia chrześcijańska, jej formowanie się i funkcjonowanie w ramach chrześcijańskiej kultury średniowiecznej. Drugą część wykładów zajmuje filozofia arabska i żydowska. Ostatnią część wykładów zajmuje filozofia włoskiego renesansu.

Tematyka zajęć: Filozofia żydowska i wczesnochrześcijańska: Filon z Aleksandrii; Klemens Aleksandryjski i dyskusja wokół greckiej tradycji filozoficznej; idea Logosu w filozofii wczesnochrześcijańskiej; filozofia patrystyczna. Św. Augustyn: Augustyńska koncepcja filozofii; człowiek i poznanie; Bóg, natura i istnienie Boga; państwo Boże i państwo ziemskie; idealizm Augustyński. Filozofia średniowieczna: zmiana charakteru filozofii; mentalność średniowieczna; klasyczne źródła filozofii średniowiecznej; uniwersytety i scholastyka; recepcja nauki grecko-arabskiej; recepcja myśli Arystotelesa; wpływ filozofów arabskich i żydowskich. Główne problemy filozofii średniowiecznej: nowa koncepcja filozofii (filozofia i sztuki wyzwolone, filozofia i teologia); spór o uniwersalia. Problem istnienia i natury Boga w filozofii średniowiecznej. Kwestia natury w filozofii średniowiecznej: figuratywne i symboliczne znaczenie kosmosu, idea podwójnego objawienia; szkoła w Chartres i nobilitacja natury; odkrycie dzieł przyrodniczych Arystotelesa. Antropologia i filozofia moralna w średniowieczu. Państwo i społeczeństwo w filozofii średniowiecznej: średniowieczne koncepcje państwa teokratycznego i świeckiego. Filozofia okresu renesansu: duch renesansu; humanizm renesansowy; renesans filozofii antycznej.