Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wstęp do nauki o języku

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-FP-I-1-WsteNauJez
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Wstęp do nauki o języku
Jednostka: Wydział Nauk Humanistycznych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 3.00 LUB 2.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Poziom przedmiotu:

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

FP1_W02

FP1_U04

FP1_K02

Wymagania wstępne:

Wiedza o języku z zakresu szkoły podstawowej i średniej.

Skrócony opis:

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studenta w podstawowe zagadnienia lingwistyczne, a więc przede wszystkim odpowiedź na pytanie, czym w ogóle jest język, z czego składa się system językowy i jakie są reguły jego użycia. Treści przyswajane w cyklu zajęć będą stanowiły podstawę studiowania przedmiotów językoznawczych w całym cyklu studiów polonistycznych.

Pełny opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawowymi problemami językoznawstwa ogólnego oraz przygotowanie ich do studiowania kolejnych przedmiotów lingwistycznych.

Student poznaje strukturę języka jako systemu proporcjonalnych układów znaków oraz dowiaduje się, że istnieją reguły użycia tego systemu wspólne dla wszystkich jego użytkowników. Ma okazję samodzielnie zmierzyć się z lekturą tekstów lingwistycznych i opanować podstawową terminologię, z którą będzie się stykał w dalszym ciągu kształcenia filologicznego. W czasie wykładu student uczy się dyskusji na temat trudnych, abstrakcyjnych problemów języka naturalnego.

Problemy szczegółowe, przedstawiane i omawiane w czasie wykładu:

1. Przedmiot językoznawstwa i różne aspekty badań lingwistycznych

- językoznawstwo jako nauka interdyscyplinarna

- problem pochodzenia języka

2. Typologie języków

- rodziny i grupy językowe

- języki fleksyjne, pozycyjne, aglutynacyjne, izolowane

3. Koncepcja języka F. de Saussure’a (langage, langue, parole; diachronia i synchronia)

4. Teorie znaku językowego

- język wśród innych rodzajów znaków (językoznawstwo jako dział semiotyki)

- koncepcja znaku językowego de Saussure’a

- trójkąt semiotyczny Ogdena i Richardsa

- trójkąt semiotyczny Morrisa

- znaki językowe: fonemy, morfemy, leksemy, wypowiedzenia

5. Relacje semantyczne w systemie języka (antonimia, hiponimia, synonimia)

6. Relacje syntagmatyczne w systemie języka - podsystem składniowy języka polskiego

7. Problem części mowy - różne klasyfikacje (semantyczna, fleksyjna i składniowa)

8. Wyraz słownikowy - gramatyczny - graficzny; pojęcie jednostki języka A. Bogusławskiego

9. Frazeologizmy jako element systemu języka - wyrażenia, frazy i zwroty

9. Zróżnicowanie polszczyzny - środowiskowe, stylistyczne, terytorialne i temporalne

10. Teorie aktu komunikacji i funkcji języka

- schemat aktu komunikacji K. Bühlera

- schemat aktu komunikacji R. Jakobsona

11. Teoria aktów mowy J. Austina

- performatywy i konstatacje

- lokucja, illokucja i perlokucja

12. Implikatury konwersacyjne P. Grice'a

13. Język a kultura

- hipoteza Sapira-Whorfa

- teoria semów mowy A. Wierzbickiej

Literatura:

Austin J.L., 1958, Wypowiedzi performatywne [w:] tegoż: Mówienie i poznawanie, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1993: PWN, s. 311-334.

Bachtin M.,1986, Problem gatunków mowy, [w:] tegoż, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986, s. 348-402.

Bartmiński J. (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin: Wyd. UMCS.

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, "Poradnik Językowy" 1976 / 8, s. 356-364.

Bühler K., 1934, Teoria języka, przeł. J. Koźbiał, Uniwersitas, Kraków 2004, s. 25-34, 72-81.

Danielewiczowa M., 2004, Przedmowa do wydania polskiego [w:] Szkice z językoznawstwa ogólnego, przekł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wyd. Dialog.

Grice H. P., 1968, Logika i konwersacja, przeł. J. Wajszczuk, [w:] „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 6, s. 85-99.

Grzegorczykowa R., 2012, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa: PWN.

Jakobson R., 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, [w:] tegoż: W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, PIW, Warszawa 1989, s. 23-36.

Lyons J., 1983, Semantyka, t. 1, PWN, Warszawa, s. 176-223.

Markowski A., 2012, Wykłady z leksykologii, Warszawa: PWN.

Martinet A., 1960, Podwójne rozczłonkowanie języka [w:] Semiotyka dziś i wczoraj, red. L. Koj, J. Pelc, Ossolineum, Wrocław 1991.

Milewski T., 2004, Językoznawstwo, Warszawa, s. 5-21, 37-90.

Polański K. red., 1999, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław: Ossolineum.

de Saussure F., 1991, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, Warszawa: PWN, cz. I (Zasady ogólne): rozdz. 1-3.

de Saussure F., 2004, Szkice z językoznawstwa ogólnego, przekł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wyd. Dialog, z cz. „Dokumenty dawne”: drugi wykład genewski i „Cechy mowy ludzkiej”.

Tokarski R., 2014, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin: Wyd. UMCS.

Ullmann S., 1962, Pojęcie znaczenia [w:] Semiotyka dziś i wczoraj, red. L. Koj, J. Pelc, Ossolineum, Wrocław 1991.

Wierzbicka A., 1967, O języku dla wszystkich, Warszawa.

Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście, [w:] M.R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław, s. 105–121.

Efekty kształcenia i opis ECTS:

Po cyklu wykładów student:

zna podstawową terminologię, teorie i nurty metodologiczne z

zakresu językoznawstwa;

potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami

badawczymi z zakresu językoznawstwa oraz samodzielnie

przeprowadzić analizę zjawisk językowych;

jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy

językoznawczej i konfrontowania jej z najnowszymi

ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego

podnoszenia jej poziomu.

Punktacja ECTS:

Udział w wykładzie: 30 godz.

Przygotowanie do zajęć (lektura tekstów i rozwiązywanie testów na platformie Moodle): 20 godz.

Przygotowanie do egzaminu: 10 godz.

Łącznie 60 godz. = 2 p. ECTS

Metody i kryteria oceniania:

Ocena końcowa jest oceną z egzaminu ustnego. Zestawy egzaminacyjne zawierają zarówno zadania szczegółowe (wskazywanie jednostek języka oraz wyjaśnianie omawianych zjawisk lingwistycznych na konkretnych przykładach), jak i bardziej ogólne (omawianie zagadnień i przeczytanych tekstów).

Ponadto:

Student uzyskuje ocenę niedostateczną, jeżeli nie opanował efektów kształcenia.

Student uzyskuje ocenę dostateczną, jeżeli:

- po części zna podstawową terminologię z dziedziny językoznawstwa, wymienia działy tej nauki i umie uzasadnić jej interdyscyplinarny charakter;

- w dostatecznym stopniu ma uporządkowaną wiedzę, obejmującą wybrane teorie i nurty metodologiczne, wypracowane w obszarze językoznawstwa; ma dostateczną wiedzę o dwudziestowiecznych osiągnięciach w tym zakresie i kierunkach ich rozwoju z zakresu wybranych zagadnień, które będą mu potrzebne w dalszym studiowaniu przedmiotów językoznawczych;

- w dostatecznym stopniu ma uporządkowaną wiedzę na temat języka jako systemu znaków, a także świadomość jego złożoności oraz problematyki związanej z użyciem systemu;

- po części potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami językoznawczymi, m.in. dokonywać uproszczonej analizy morfologicznej i składniowej; wskazywać elementy aktów mowy, rozpoznawać funkcje języka;

Dobrą ocenę uzyskuje Student, który:

- dobrze zna podstawową terminologię z dziedziny językoznawstwa, wymienia działy tej nauki i umie uzasadnić jej interdyscyplinarny charakter;

- w dobrym stopniu ma uporządkowaną wiedzę, obejmującą wybrane teorie i nurty metodologiczne, wypracowane w obszarze językoznawstwa; ma dobrą wiedzę o dwudziestowiecznych osiągnięciach w tym zakresie i kierunkach ich rozwoju z zakresu wybranych zagadnień, które będą mu potrzebne w dalszym studiowaniu przedmiotów językoznawczych;

- w dobrym stopniu ma uporządkowaną wiedzę na temat języka jako systemu znaków, a także świadomość jego złożoności oraz problematyki związanej z użyciem systemu;

- dobrze potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami językoznawczymi, m.in. dokonywać uproszczonej analizy morfologicznej i składniowej; wskazywać elementy aktów mowy, rozpoznawać funkcje języka;

Bardzo dobrą ocenę uzyskuje Student, który:

- bardzo dobrze zna podstawową terminologię z dziedziny językoznawstwa, wymienia działy tej nauki i umie uzasadnić jej interdyscyplinarny charakter;

- w bardzo dobrym stopniu ma uporządkowaną wiedzę, obejmującą wybrane teorie i nurty metodologiczne, wypracowane w obszarze językoznawstwa; ma bardzo dobrą wiedzę o dwudziestowiecznych osiągnięciach w tym zakresie i kierunkach ich rozwoju z zakresu wybranych zagadnień, które będą mu potrzebne w dalszym studiowaniu przedmiotów językoznawczych;

- w bardzo dobrym stopniu ma uporządkowaną wiedzę na temat języka jako systemu znaków, a także świadomość jego złożoności oraz problematyki związanej z użyciem systemu;

- bardzo dobrze potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami językoznawczymi, m.in. dokonywać uproszczonej analizy morfologicznej i składniowej; wskazywać elementy aktów mowy, rozpoznawać funkcje języka;

Praktyki zawodowe:

Nie dotyczy.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Skrócony opis:

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studenta w podstawowe zagadnienia lingwistyczne, a więc przede wszystkim odpowiedź na pytanie, czym w ogóle jest język, z czego składa się system językowy i jakie są reguły jego użycia. Treści przyswajane w cyklu zajęć będą stanowiły podstawę studiowania przedmiotów językoznawczych w całym cyklu studiów polonistycznych.

Pełny opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawowymi problemami językoznawstwa ogólnego oraz przygotowanie ich do studiowania kolejnych przedmiotów lingwistycznych.

Student poznaje strukturę języka jako systemu proporcjonalnych układów znaków oraz dowiaduje się, że istnieją reguły użycia tego systemu wspólne dla wszystkich jego użytkowników. Ma okazję samodzielnie zmierzyć się z lekturą tekstów lingwistycznych i opanować podstawową terminologię, z którą będzie się stykał w dalszym ciągu kształcenia filologicznego. W czasie wykładu student uczy się dyskusji na temat trudnych, abstrakcyjnych problemów języka naturalnego.

Problemy szczegółowe, przedstawiane i omawiane w czasie wykładu:

1. Przedmiot językoznawstwa i różne aspekty badań lingwistycznych

- językoznawstwo jako nauka interdyscyplinarna

- problem pochodzenia języka

2. Typologie języków

- rodziny i grupy językowe

- języki fleksyjne, pozycyjne, aglutynacyjne, izolowane

3. Koncepcja języka F. de Saussure’a (langage, langue, parole; diachronia i synchronia)

4. Teorie znaku językowego

- język wśród innych rodzajów znaków (językoznawstwo jako dział semiotyki)

- koncepcja znaku językowego de Saussure’a

- trójkąt semiotyczny Ogdena i Richardsa

- trójkąt semiotyczny Morrisa

- znaki językowe: fonemy, morfemy, leksemy, wypowiedzenia

5. Relacje semantyczne w systemie języka (antonimia, hiponimia, synonimia)

6. Relacje syntagmatyczne w systemie języka - podsystem składniowy języka polskiego

7. Problem części mowy - różne klasyfikacje (semantyczna, fleksyjna i składniowa)

8. Wyraz słownikowy - gramatyczny - graficzny; pojęcie jednostki języka A. Bogusławskiego

9. Frazeologizmy jako element systemu języka - wyrażenia, frazy i zwroty

9. Zróżnicowanie polszczyzny - środowiskowe, stylistyczne, terytorialne i temporalne

10. Teorie aktu komunikacji i funkcji języka

- schemat aktu komunikacji K. Bühlera

- schemat aktu komunikacji R. Jakobsona

11. Teoria aktów mowy J. Austina

- performatywy i konstatacje

- lokucja, illokucja i perlokucja

12. Implikatury konwersacyjne P. Grice'a

13. Język a kultura

- hipoteza Sapira-Whorfa

- teoria semów mowy A. Wierzbickiej

Literatura:

Austin J.L., 1958, Wypowiedzi performatywne [w:] tegoż: Mówienie i poznawanie, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1993: PWN, s. 311-334.

Bachtin M.,1986, Problem gatunków mowy, [w:] tegoż, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986, s. 348-402.

Bartmiński J. (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin: Wyd. UMCS.

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, "Poradnik Językowy" 1976 / 8, s. 356-364.

Bühler K., 1934, Teoria języka, przeł. J. Koźbiał, Uniwersitas, Kraków 2004, s. 25-34, 72-81.

Danielewiczowa M., 2004, Przedmowa do wydania polskiego [w:] Szkice z językoznawstwa ogólnego, przekł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wyd. Dialog.

Grice H. P., 1968, Logika i konwersacja, przeł. J. Wajszczuk, [w:] „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 6, s. 85-99.

Grzegorczykowa R., 2012, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa: PWN.

Jakobson R., 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, [w:] tegoż: W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, PIW, Warszawa 1989, s. 23-36.

Lyons J., 1983, Semantyka, t. 1, PWN, Warszawa, s. 176-223.

Markowski A., 2012, Wykłady z leksykologii, Warszawa: PWN.

Martinet A., 1960, Podwójne rozczłonkowanie języka [w:] Semiotyka dziś i wczoraj, red. L. Koj, J. Pelc, Ossolineum, Wrocław 1991.

Milewski T., 2004, Językoznawstwo, Warszawa, s. 5-21, 37-90.

Polański K. red., 1999, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław: Ossolineum.

de Saussure F., 1991, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, Warszawa: PWN, cz. I (Zasady ogólne): rozdz. 1-3.

de Saussure F., 2004, Szkice z językoznawstwa ogólnego, przekł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wyd. Dialog, z cz. „Dokumenty dawne”: drugi wykład genewski i „Cechy mowy ludzkiej”.

Tokarski R., 2014, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin: Wyd. UMCS.

Ullmann S., 1962, Pojęcie znaczenia [w:] Semiotyka dziś i wczoraj, red. L. Koj, J. Pelc, Ossolineum, Wrocław 1991.

Wierzbicka A., 1967, O języku dla wszystkich, Warszawa.

Wymagania wstępne:

Zajęcia odbywają się w trybie zdalnym - na platformie MSTeams.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Magdalena Bober-Jankowska, Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz, Magdalena Partyka, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)

Opis nakładu pracy studenta w ECTS:

Udział w wykładzie: 30 godz.

Przygotowanie do zajęć (lektura tekstów i rozwiązywanie testów na platformie Moodle): 20 godz.

Przygotowanie do egzaminu: 10 godz.


Łącznie 60 godz. = 2 p. ECTS


Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)

Opis nakładu pracy studenta w ECTS:

Udział w wykładzie: 30 godz.

Przygotowanie do zajęć (lektura tekstów i rozwiązywanie testów na platformie Moodle): 20 godz.

Przygotowanie do egzaminu: 10 godz.


Łącznie 60 godz. = 2 p. ECTS

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)